O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

О‘zanli suv olish inshooti 
О‘zan orqali suvni tayyorlash ikkita sxemada amalga oshiriladi: vakuumli va 
nasosli. Vakuumli yoki sifonli suv olishda (25.8- rasm) tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri suv oluvchi 
inshootning yaqiniga о‘zanga quduq quriladi va unga gruntli yostiq orqali yer usti 
manbalaridan suv filtrlanib tо‘planadi. Tayyorlash va tashish qurilmasining tarkibiga 
quyidagi elementlar kiradi: vakuum kollektori; vakuum rezervuari; birinchi kо‘taruvchi 
nasos stansiyasi; bosimli quvur uzatmalar va magistral suv uzatmalar. О‘zandagi 
quduqning chuqurligi 20 metrgacha bо‘ladi, 70-90 m uzoqlikda, qirg‘oqdan suv 
havzasigacha uzoqligi bir-biridan 150-200 m oralig‘ida quriladi. Ishlatish quvurining 
diametri 300 mm, suv kо‘taruvchi quvur 200 mm, usti qismi 15 metr diametrdagi 
halqali beton va germetik lyuk bilan jihozlanadi. 
Birinchi bosqichdagi kо‘tarib beruvchi nasos stansiyasi vakuum nasosi bilan 
jihozlanadi, о‘zandagi quduqdan sifonli suv olgichni ta’minlab beradi, nasoslar esa 
qatlam bosimini saqlab turish tizimiga va magistral suv uzatmalariga suvni uzatadi. 
Birinchi bosqichdagi nasos stansiyasida markazdan qochma nasoslar qо‘llaniladi, 
haydash hajmiga bog‘liq holda tanlanadi. Bunday sxemada suvni tozalashda suv о‘zan 
tagidagi qumli yostiqlar orqali filtrlanadi. Yuqori bosimli nasos stansiyalariga 
uzatishdan oldin suv shoxsimon nasos stansiyalarining maydonchalarida tozalanadi. 
О‘zan ostidagi suvning sathi yuqori bо‘lganda bu sxemada suv uzatish yetarlicha 
samaralidir. 

---

200 
25.8 -rasm. Sifonli suv olish inshooti sxemasi: 
1-qumli yostiq; 2-о‘zan osti qudug‘i; 3-guruhli sifonli kollektor; 4-vakuum 
qozon; 5, 12-nasoslar; 6, 14-nasoslar stansiyasi; 7, 8, 9, 13-suv uzatmalar; 10-rezervuar; 
11-qabul qiluvchi quvur uzatma. 
О‘zan ostidan suvni nasos bilan olishda suvni tayyorlash sxemasi unga nisbatan 
pastda joylashganda (8 metrdan pastda) foydalanish mumkin. Bunday sharoitda har bir 
о‘zan osti qudug‘i markazdan qochma nasos yordamida jihozlanadi va elektr 
yuritmalari yerning ustiga chiqariladi. Otma chiziqlarga va yig‘ish suv uzatmalariga suv 
ikkinchi bosqichdagi kо‘taruvchi stansiyadan beriladi, bu nasoslar temir betonli yer osti 
rezervuarining tarkibiga kiradi. Ikkinchi bosqichdagi kо‘taruvchi nasoslar bosimli quvur 
uzatmalarga va keyin esa shoxsimon nasos stansiyalariga neft konining QBST tizimiga 
uzatadi.