O‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti kasbiy ta’lim fakulteti mehnat ta’limi va chizmachilik kafedrasi

Gidravlik qarshilik koeffitsiyentilarini aniqlash uchun ifodalar

Quvurlarning shartli diametri, (mm)	ifoda bo‘yich Re da (gacha)	Re qiymatlarida (yuqori)	Ifodalar
Butun tortilgan quvurlar uchun
300	18000	18000
400	35000	35000
Payvandlangan quvurlar uchun
400	56000	56000
500	73000	73000
800	110000	110000
1000	120000	120000
1200	125000	125000
1400	130000	13000

4. Quvurning gidravlik nishabligi (i) aniqlanadi. Gidravlik nishablik suyuqlikning quvuridagi ishqalanishi natijasifda yo‘qotilgan bosimini quvurning uzunlik birligiga bo‘lgan nisbatiga teng:

yoki ,

bunda h_ishq – iL- gidravlik nishablik chizig‘i (bosim kamayish chizig‘i)ni chizma tasviri 2- rasmda keltirilgan.

2-rasm. Quvurning gidravlik nishablik chizig’i.

Bunda: H₁ va H₂ quvurning boshlang‘ich va oxirgi nuqtalaridagi bosim ko‘rsatkichlariga to‘g‘ri keladi.

5. Suyuqlikning quvuridagi oqish tezligi (ω) quyidagi ifoda orqali aniqlanadi.

bunda: q_sek- bir sekundda haydalayotgan suyuqlik miqdori (m³/s)

6. Umumiy bosimning quvur uzunligi boyicha yo‘qolishi quyidagi ifoda orqali hisoblanadi.

H= h_ishq +∑ h_m +Δz.

Bunda: ∑h_m – mahalliy qarshiliklarda yo‘qolgan bosimlarning umumiy yig‘indisi; Δz- quvur trassasi boshlang‘ich va oxirgi nuqtalarning joylashish balandliklari o‘rtasidagi farqni ko‘rsatuvchi belgi.

Mahalliy qarshilikda bosimning yo‘qolishi quyidagi ifoda boyicha hisoblanadi.

h_m = ξφ

Bunda:ξ-mahalliy qarshilik koeffisiyenti. Uning qiymati mahalliy qarshilikning turiga 0,1 dan 3.5 gacha o‘zgaradi.

Φ- to‘ldirish koeffisiyenti (turbulent rejim uchun φ- l; laminar rejim uchun uning qiymati Re va ξ larni ifodalovchi grafik boyicha aniqlanadi. (3-rasmga qarang)



3-rasm. Laminar rejim uchun -koeffitsiyenti qiymatlarining grafigi.

7. Nasos stansiyalarining asosiy jihozlari tanlanib, ularning sonini aniqlash va joylashtirish hisoblari amalga oshiriladi.

Magistral neft va neft mahsulotlari quvurlari nasos stansiyalarining asosiy jihozlariga nasoslar va ularni harakatga lektiruvchi elektrodvigatellar kiradi.

Nasos stansiyalar uchun asosan markazdan qochma kuchli nasoslar qabul qilinib, ularning turi (tipi) o‘tkazuvchanlik qobiliyatiga ko‘ra kataloglardan tanlab olinadi.

Nasos stansiyalar soni umumiy ko‘rinishda quyidagi ifoda boyicha aniqlanadi.

Bunda: l- quvur uzunligi, agar dovon nuqtasi bo‘lsa, shungacha bo‘lgan masofa (km); N_st- stansiyada hosil qilinayotgan bosim (m).

Qo‘shimcha bosimni talab etuvchi markazdan qochirma nasoslar bilan jihozlanganda va stansiya kommunikatsiyalaridagi bosim yo‘qolishini hisobga olgan holatda stansiyalar soni quyidagi ifoda boyicha hisoblanadi:

Bunda: H- quvuridagi hisobli bosim (m); Δh- qo‘shimcha bosim (m).

Quvur boshidan dovon nuqtasigacha bo‘lgan masofa yoki ikki nasos stansiyasi orasidagi masofa hisobli quvur uzunligi deyiladi.