O‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti kasbiy ta’lim fakulteti mehnat ta’limi va chizmachilik kafedrasi

2. 4. Neft va neft mahsulotlari quvurining maqbul

dasmetrini tanlash

Aniq miqdordagi neft va neft mahsulotini turli diametrdagi quvurlar orqali tashish mumkin. Quvurning diametri qanchalik kichik bo‘lsa, talab qilinadigan bosim shunchalik katta bo‘ladi va tegishlicha nasos stansiyalar soni ko‘p bo‘ladi. Buning teskarisida, ya’ni quvur diametri katta bo‘lganda, talab etiladigan bosim va nasos stansiyalar soni ham kam bo‘ladi. Shunga ko‘ra, qurish va foydalanishda kapital xarakatlarni kam talab etuvchi va yuqori o‘tkazuvchanlik qobiliyatiga ega bo‘lgan quvur diametri eng maqbyl hisoblanadi. Quvurning maqbul diametrini tanlashda diametrlari bilan farq qiluvchi bir nechta variantagi quvur olinadi. Har bir variant uchun quvurning chiziqli bo‘limi va unda o‘rnatiladigan nasos stansiyalarrini qurish hamda foydalanishda sarflanadigan xarajatlar miqdori hisoblanadi. Qaysi bir variantda keltirilgan xarajatlarning ko‘rsatkichi va o‘zini oqlash vaqti minimal bo‘lsa, o‘sha variantdagi quvur diametri maqbul hisoblanadi.

Magistral quvur uchun keltirilgan xarajatlarni aniqlash quyidagi ifoda boyicha hisoblanadi.

P= E+E_nK = min

Bunda; E-ishlab chiqarish xarajatlari; K-qurishga sarflangan kapital mablag‘; E_n –tarmoqning normativ samaradorlik koeffisiyenti (odatda, u 0,12 ga teng deb qabul qilinadi).

Normativ samaradorlik koeffisiyenti E_n ahamiyatli ko‘rsatkich bo‘lgan o‘zini oqlash muddati (T) bilan bog‘langan.

E_n = bu holda keltirilgan xarajatlar P=+ E.

Ko‘pincha solishtirilayotgan variantlar quvurlar qurilishini baholashda o‘zini oqlash muddati ko‘rsatkichdan foydalaniladi va quyidagi ifoda boyicha aniqlanadi.