O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi davlat univirsiteti mehnat ta’limi kafedrasi

TURLI  TUSDAGI FAVQULODDA VAZIYATLARDAN JABRLANGANLARGA  BIRINCHI 

YORDAM KO‘RSATISH 

 

---

Turli  tusdagi  favqulodda  vaziyatlar  oqibatida  kishilar  turli  darajada  jarohatlanishlari    mumkin. 

Jarohat  deb,  kishi  tanasi  a’zo-larini  va  to‘qimalarini  kutilmagan  tashqi  ta’sir  ostida  shikastlanishi-ga 

aytiladi. Bu ta’sir inson a’zolari, to‘qimalarining anatomik butunlik, fiziologik funksiyalarning buzilishiga 

sabab  bo‘ladi.  Buning  natijasida  kishi  organizmida  mahalliy  hamda  umumiy  reaksiyalar  bo‘lib  o‘tadi. 

Shikastlar besh turga bo‘linadi: 

І. Shikastga sabab bo‘lgan sharoitga ko‘ra (ishlab chiqarish, transport, sport   maishiy va h.k.).  

ІІ. Shikastlovchi omil bo‘yicha (mexanik, termik, kimyoviy, nur, elektr, aralash va  h.k.). 

ІІІ. Shikastlanish harakteri bo‘yicha (yopiq, ochiq, oddiy, murakkab,  va h.k.). 

ІV. Shikast ta’sir qilgan joy bo‘yicha (bevosita, bilvosita).  

V. Ta’sir vaqti bo‘yicha (o‘tkir, surunkali). 

To‘qimachilik  va  yengil  sanoat  sohalarida  bajariladigan:  to‘quv  va  tikuv,  yigiruv,  bo‘yash, 

dastlabki  ishlov  berish  sharoiti-dagi  ishlar  shikastlanishlarga  olib  kelishi  mumkin.  Ya’ni  kishining 

hushidan ketishi, qo‘l-oyoq sinishi, yuqoridan qulash, elektr toki zarbasi, kuyish, zaharlanish va h.k. 

Aksariyat  hollarda  shikastlanishlar  to‘satdan  yuz  beradi.  Shuning  uchun  shikastlanganga  zudlik 

bilan dastlabki yordam ko‘rsatish juda muhimdir. Buning uchun dastlabki yordamni ko‘rsatayotgan kishi 

harakatlari tez, aniq, to‘g‘ri o‘ylab amalga oshirilmog‘i lozim.