О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

2. Yo’nishda kesish aylantiruvchi momenti va quvvati 
Kesish jarayoniga sarflanadigan effektiv quvvat Р
z 
га qarab aniqlanadi. bunda Р
х
kesishga sarflanadigan quvvatning 1...2% ni tashkil etishi, Р
у
kuchning esa ish bajarmasligi 
hisobga olinadi. 
Effektiv quvvat quyidagi formula orqali aniqlanadi: 
N
e
= P ∙ V/60 ∙ 1000, kVt, 
bunda Р
z
– kesish kuchi, kg 
V – kesish tezligi, m/min, 
102 – KG*m/s esa 1kVt ga teng. 
Kesishda stanok elektr dvigatelning quvvatini aniqlash uchun (N
e
) quvatni stanokni foydali ish 
koeffitsientiga taqsimlash kerak, ya„ni
N
эд 
= N
е
/

, kVt, 

---

bunda 

- dastgohning foydali ish koeffitsienti bo‟lib, o‟rtacha 0,7...0,8 oralig‟ida olinadi. 
N
эд

N
е
bo‟ladi. 
Demak, qarshilik kuchlari qiymatlarini bilish stanok qismlari va detallarning ratsional 
konstruktsiyalarining yaratishda, ulardan to‟g‟ri foydalanishda, shuningdek, detallarga samarali 
ishlov berish usullarini joriy etishda katta axamiyatga ega. 
Aylantiruvchi moment (М
аyl
) šiymati quyidagi formuladan topiladi: 
М
аyl
= Р
Z 
∙ Д/2, kG ∙ mm. 
bunda D – yo‟nilayotgan zagatovkaning diametri, mm. 
Keskich kesish kuchi (Р
Z
) ta„siri ostida egiladi, keskichning chiqish uzunligi qancha katta 
bo‟lsa, eguvchi moment (М
eg
) shuncha katta bo‟ladi: 
М
eg
= Р
Z 
∙ l, kG ∙ mm, 
bunda l – keskichning chiqish uzunligi, mm. 
3. Yo’nishda kesish tezligiga ta‘sir etuvchi omillar 
Kesish tezligi kesish rejimining asosiy elementidir. Kesish tezligini oshirish bilan ish unumi 
oshadi, yo‟nishga ketadigan asosiy texnologik faqt kamayadi va detall yuzasining tozaligi 
oshadi. Ammo kesish tezligi oshirilganda kesuvchi asbob tez yeyiladi, bu esa kesuvchi 
asbobning turg‟unligini pasaytiradi. 
Zagatovkani keskich bilan yo‟nishda kesish tezligini qiymatiga quyidagi omillar ta„sir etadi: 
1.
Yo‟niladigan material. 
2.
Kesuvchi asbobning turg‟unligi. 
3.
Keskichning kesuvchi qismi materiali. 
4.
Kesish chuqurligi va surish qiymati. 
5.
Keskich kesuchi qismining geometriyasi. 
6.
Oldingi burchak. 
7.
Ketingi burchak. 
8.
Plandagi asosiy burchak.
9.
Keskich uchining yumaloqlanish radiusi. 
10.
Keskich tanasi ko‟ndalang kesimining o‟lchamlari. 
11.
Keskichning yo‟l qo‟yiladigan yeyilishi. 
12.
Ishlov berish turlari (sirt yo‟nish, yo‟nib kengaytirish, torets yo‟nish, kesib
tushirish).
13.
Moylash – sovitish suyuqliklari.