O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi servis xizmati fanidan

Mavzu: Issiq ichimlik va shifobaxsh damlamalarni tayyorlash texnologiyasi.
Tayanch iboralar shirin taomlari,choy, talqon, holvaytar, chak-chak , ayron, oq choy, rayhonli choy, meva sharbatlari
O’zbek milliy shirin taomlari har bir hudud va nohiya urf-odatlariga qarab o’ziga xos usullarda tay-yorlanishi sababli ularning mahalliy nomlari-har xildir. Hozirgi vaqtda shirin taomlarning ko’p tay-yorlanib, bir xil nomlanadiganlariga talqon, holvay-tar va chak-chaklar kiradi. Ularning bir-biridan farqi pishirilishi va dasturxonga tortilishi bilan birga ishlatiladigan masalliqlariga ham bog’liq bo’ladi.
O’zbek milliy ichimliklari sovuq yoki issiq holda tortilishi mumkin. Ichimliklar ichida ko’p tarqagani choydir. Mahalliy xalqlar iste’molida ishlatiladi­gan choylar ko’k va qora choylar hisoblanadi. Choylar-nyng chanqov bosish va tetiklashtirish xususiyati Urta Osiyo iqlimiy sharoitiga moye kelganligi sababli bu yerda ularning boshqa joylarga nisbatan iste’molda-rajasi yuqoridir. Choylarni iste’molga tayyorlash va tarqatishning bir necha turlari qo’llaniladi. Umumiy ovqatlanish korxonalarida shirchoy, oqchoy, dolchinli asal choy, mevali choy, rayhonli choy, qulupnay choy va boshqa choylar damlab tarqatilishi mumkin. Bundan tashqari, choylar damlangan holda choynaklarda, alohi-da o’zbek milliy non turlari, milliy usulda quritil-ganmevalar (o’rik, bargak, magiz va boshqalar), mil­liy qandolatpazlik mahsulotlari( pashmak, parvarda, novvot va boshqalar) bilan tarqatilishi ham mumkin. Sovuq holda tarqatiladigan „ichimliklarga mevali choy, rayhonli choy, ayron, olma-anor ichimligi, qulup-nai, sharbati, anor sharbati, olcha sharbata va boshqa-lar kiradi. Yezning issiq kunlarida chanqoq bosuvchi ichimliklardan yaxna choyning o’ziga xos xususiyati bor. Ayron ma’lum darajadagi ozuqali ahamiyati bilan birga chanqovni qondiruvchi, k-ishi taniga salqinlik baxsh etuvchi xususiyati bylan ajralib turadi.
Shirin taomlar. Talqon. Suvi qochgan o’zbek milliy nonlari qovurish shkafiga quyilib, past haro-ratda quritiladi. Hovonchada tuyulib, elakdan o’tka-zilgach, shakar bilan aralashtiriladi. Talqon taqsim-chaga uyib solinib, dasturxonga tortiladi.
Holvaytar. Un elanib, qo-zonda qizib turgan qo’y yoki o’simlik yog’iga solinib, ara-lashtirilgan holda och sarg’ishdan och jigar ranggacha qovuriladi. Shakar iliq suvda eritilib, qiyom tayyor-lanadi va qozondagi qovurilgan unga solib, to’xtovsiz aralashtirib, quyuq qaymoq holiga kelguncha qaynati-ladi, taqsimchalarga solinib, issiq yoki sovitilgan hol-da tagiga taqsimcha qo’yilib, dasturxonga tortiladi.
Chak-chak . Xom tuxum aralash-tirilib, elangan un, ta’bga ko’ra tuz, osh sodasi, 9% li sirka yordamida xamir qorilib, 20-30 daqiqa pshdnriladi. Stol yoki taxtakach ustiga^ un sepib, xa­mi r qo’yib, o’qlov yoki juva yordamida qalinligi 2—3 mm. yupqa yoyiladi. Uzunligi 20—25 mm., eni 2—2,5 mm. somoncha shaklida xamnr kesilib, elavd^gi
Ortiqcha un elab olinib, 130—150°S darajada qizib gurgan ko’p yog’da sarg’ysh yoki och qizg’shl qobik; hosil uncha . qovurib pishiriladi. Qovurilgan xamir qirqib olinib, yog’i silqitilib, sovitiladi. Sof asal idishga solinib, plita

ustida eritiladi, keyin shakar qo’shib, aralashtirib, qiyom tayyorlanadi. Qiyom uy ha-roratigacha sovitiladi.

Agar qiyom tez quyuqlashsa, uni iliq holda ishlatish ham mumkin. Qovurilgan ugra keng idishga solinib, tayyorlan-gan qiyom bilan aralashtirib, sovuq suvda chayilgan taqsimcha yoki laganga uyib solinib, yoki qo’lda ma’lum ko’rinishda shakl berilib, salqin joyda yoki muzxo-nalarda qotirilib, tayyor holga keltiriladi. Chak-chak-dan kesib, taqsimchaga solib, dasturxonga tortiladi.