O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

3. MHXSlari talablari bo’yicha aktivlarni qadrsizlanishidan ko’rilgan zararni tan va hisobda aks ettirishni takomillashtirish chora tadbirlari
Aktivning foydali xizmat muddati oxirida chiqib ketishi uchun olinadigan (yoki to’lanadigan) sof pul oqimlarining baholanishi aktivning chiqib ketish xarajatlari chegirilgandagi haqqoniy qiymatiga o’xshash usulda aniqlanadi, ushbu sof pul oqimlarini baholashda quyidagi holatlar bundan mustasno:
(a) tadbirkorlik sub’ekti o’zlarining foydali xizmat muddati oxiriga erishgan va aktiv foydalaniladigan sharoitlarga o’xshash sharoitlarda faoliyat ko’rsatgan o’xshash aktivlar uchun baholash sanasida mavjud bo’lgan narxlardan foydalanadi.
(b) tadbirkorlik sub’ekti ushbu narxlarni ham umumiy inflyatsiya tufayli kelgusi narx oshishlarining ham muayyan kelgusi narx oshishlarining yoki kamayishlarining ta’siriga to’g’rilaydi. Biroq, agarda aktivdan uzluksiz foydalanishdan keladigan kelgusi pul oqimlari va diskont stavkasi umumiy inflyatsiya ta’sirini o’z ichiga olmasa, tadbirkorlik sub’ekti ushbu ta’sirni chiqib ketish bo’yicha sof pul oqimlarining baholanishida ham inobatga olmaydi.

Kelgusi pul oqimlarining baholanishi diskont stavkasi aniqlanadigan usulga mos bo’lgan farazlarni aks ettiradi. Aks holda, ayrim farazlarning ta’siri ikki marta hisobga olinadi yoki inkor etiladi. Pulning muddatdagi qiymati baholangan kelgusi pul oqimlarini diskontlash orqali inobatga olinishi sababli, ushbu pul oqimlari moliyalashtirish faoliyatlari bo’yicha pul kirimlari yoki chiqimlarini o’z ichiga olmaydi. Xuddi shuningdek, diskont stavkasi soliq oldingi asosda aniqlanishi tufayli, kelgusi pul oqimlari ham soliqdan oldingi asosda aniqlanadi.

Aktivning foydali xizmat muddati oxirida chiqib ketishi uchun olinadigan (yoki to’lanadigan) sof pul oqimlarining bahosi shunday summa bo’lishi lozimki, bunda ushbu summa, baholangan chiqib ketish xarajatlari chegirilgandan so’ng, tadbirkorlik sub’ekti tomonidan o’zaro xabardor, xohlovchi va mustaqil tomonlar o’rtasidagi bitimda aktivni chiqib ketishidan olinishi kutiladi.

1-jadval

Kompaniya aktivdan foydalanish qiymatini baholamoqda. So’ngi prognozlarga asosan kelgusi 5 yilda quyidagicha pul oqimlari xarakati aniqlandi: yillar