O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qashqadaryo viloyati kasbiy ta'limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish xududiy boshqarmasi dehqonobod tuman 1-son kasb-hunar maktabi

o'rinbosari: _______ F.Hojiqulov
2020yil
ELEKTRMANTAJ VA SOZLASH ISHLARI (O'/A)


FANIDAN


TAQVIMIY-MAVZULAR REJASI

№	Kasb va guruhlar	Umumiy ajratilgan vaqt (soat)
		Hammasi	Auditoriyadagi						Mustaqil ish
			Jami	Nazariy	Amaliy	Laboratoriya	Kurs ishi	Seminar
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
	1-bosqich 3-guruh Elektrik yunalishi	41	30		30				11

Taqvimiy-mavzular rejasi ___________ kafedrasining 2020 yil “____” ____________dagi_____ sonli yig’ilishida muxokama etilib, ma’qullandi
Bosh usta: __________________
I.CH.Ta'lim ustasi: J.Shafoatov ____________
Dehqonobod-2020
TAQVIMIY-MAVZULAR REJASI

№	Mavzu nomi	Jami	O‘qitish ning tashkiliy shakli	Mustaqil ta'lim	O‘quvchilar ning bilim va ko‘nikma larini baxolash	Sana
1	Kirish. Elektr montaj qilishda, o‘rnatishda va mahkamlashda ishlatiladigan buyumlar bilan tanishuv.	6	Amaliy	Mustaqil ish 1 soat	Mavzuni to‘g‘ri tushungan, mustaqil fikrlash, vazifalarni to‘liq bajarishi
2	YOritish elektr qurilmalarini montaj qilishni o‘rgatish. Kabel liniyalarini montaj qilishni urgatish.	6	Amaliy	Mustaqil ish 2 soat	O‘lchov asboblarini tanlash va detallar o‘lchash Savol-javob
3	Kabelni alyuminiy tomirlarini termitli patrondapayvantlashga tayyorlash.Havo liniyalarini montaj qilish.	6	Amaliy	Mustaqil ish 2 soat	Amaliy topshiriqni bajarishi, savol-javob va faolligini hisobga olib
4	Elektr mashinalar va apparatlarini montaj qilish.Transformator podstsnsiyasining elektr jixozlarini montaj qilish..	6	Amaliy	Mustaqil ish 2 soat	Amaliy topshiriqni bajarishi, savol-javob va faolligini hisobga olib
5	Ajratgich va yuklama uzgichni montaj qilish.Kuchlanish ulchov transformatorni mantaj qilish.Zaminlash qurulmalarini montaj qilish.	6	Amaliy	Mustaqil ish 2 soat	Amaliy topshiriqni bajarishi, savol-javob va faolligini hisobga olib

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
QASHQADARYO VILOYATI KASBIY TA'LIMNI RIVOJLANTIRISH VA MUVOFIQLASHTIRISH XUDUDIY BOSHQARMASI


DEHQONOBOD TUMAN 1-SON KASB-HUNAR MAKTABI


ELEKTR MANTAJ VA SOZLASH ISHLARI(O'A)
FANIDAN


TA'LIM TEXNALOGIYASI



MAXSUS FANLAR KAFEDRASI
ISHLAB CHIQARISH TA'LIM USTASI: J.Shafoatov


DEHQONOBOD-2020

KIRISH

Mamlakatlarning energetika soxasidagi milliy davlat siyosatini o‘rganish muxim, chunki xalqaro bozorlar rivojlanishi bilan uning o‘rtasida bevosita bog‘lanish mavjud. Aynan, xalqaro bozorlarda bo‘layotgan xodisalar energetika soxasidagi strategik savollarga yondoshishlarning o‘zgarishiga olib keladi.

Jaxondagi ko‘pgina davlatlar uchun xalqaro energetika bozorlari katta axamiyatga ega. chunki ular uchun aksariyat xollarida energiya resurslarini eksport qilish xalqaro almashishda asosiy manba xisoblanadi. SHu bilan birga mamlakat energiya resurslarni importeri xam bo‘lishi mumkin, bu qimmat baxo milliy resurslarni sarflash evaziga amalga oshiriladi.
Bugungi kunda atrof muxitni saqlashdan kelib chiqqan hamda energiya ishlab chiqarishni cheklash bo‘yicha masalalar muhokamasi dolzarb muammo bo‘lib turibdi.
Jahon miqyosida energiya isteomolining rivojlanishi va energiya resurslari narxini o‘sishi, deyarli barcha mamlakatlarda energiya isteomolini o‘sishi kutilmoqda. Ammo keyingi uch o‘n yillikda xalqaro energetika bozorida sezilarli o‘zgarishlar bo‘ldi, chunki neft va neft resurslari narxining o‘sishi energetikada asosiy muammo bo‘lib qoldi.
O‘zbekiston Respublikasi shaxarlarini issiqlik bilan to‘la ta'minlash maqsadida Angren, Navoiy, Toshkent DNES larini qayta tamirlanib, ularni issiqlik energiyasini ishlab chiqish qobilyatini 3000 G kal ga etkazib, 1 mln. tonnadan ziyod shartli yoqilg‘i iqtisod qilish nazarda tutilmoqda.
YAqin yillarda Sirdaryo DNES sini kengaytirib, quvvatini 4600 mVt ga, Talimarjon DNES si 2–navbatini ishga tushirib, uning quvvatini 4800 mVt ga etkazish rejalashtirilgan.
Katta quvvat oqimlarini ishonchli uzatish maqsadida quyidagi 500 kV li EUL va podstansiyalarini ishga tushirish muxim rol o‘ynaydi.
2005 yilga qadar CHordara suv ombori xududida quvvati 3200 mVt bo‘lgan, organik yoqig‘ida ishlaydigan DNES va Tuya –Mo‘yin suv ombori xududida 300 mVt li quyosh–yoqilg‘i elektr stansiyasi qurilishlari rejalashtirilgan.
Rejalashtirilgan tadbirlarni amalga oshirilishi elektr stansiyalarini umumiy quvvatini 2005 yilga kelib 20000 mVt dan ortiq ko‘rsatkichga etkazish kutilmoqda.
Kelajakda mavjud gidroenergetik resurslardan samarali foydalanishga xam katta eotibor qaratiladi: CHotqol daryosida umumiy quvvati 1800 mVt bo‘lgan ikkita GES qurilishi; Pskem daryosida 4 ta gidrouzel – quvvati 1450 mVt teng bo‘lgan Qorong‘ito‘qay, YUqori–Pskem, Pskem va Mullak gidrostansiyalarini qurish rejalashtirilgan. Insoniyat xozirgi kunda asosan yangilanmaydigan energiya manbalari ko‘mir, neft, tabiiy gaz, urandan foydalanmoqda. YAngilanuvchan energiya manbalaridan foydalanish kengayib bormoqda – bular quyosh, shamol, okean energiyalari.
Elektr energetikaning yuqori darajada rivojlanishi xalq xo‘jaligining xamma sohalarini qayta jihozlashga, sanoat, qishloq xo‘jaligi qurilish va transport kabi uning etakchi sohalarida elektr energiyasini keng joriy qilishga imkoniyat yaratadi.
Sanoat korxonalarida elektr energiyasi yordamida millionlab stanok va mexanizmlar xarakatga keltiriladi, metall eritiladi, galvanik usulda metallar yuzasiga zanglashga qarshi va kristalga chidamli, himoyalovchi qoplamlar qoplanadi, turli detallar elektr maydonida bo‘yaladi, texnologik jarayonlar stanok va konveyerlarning marakkab avtomatik liniyalari avtomatik tarzda boshqariladi.
Sanoat ishlab chiqarishining yanada rivojlanishini ta'minlash uchun mamlakatimizda yangi zavod va fabrikalar qurilmoqda, amaldagilari esa rakonstruksiya qilinmoqda. Xar qaysi sanoat korxonasini qurish va rekonstruksiya qilish, shuningdek turar joy binolari, maktablar, kasalxonalar, teatrlar va boshqalarni qurish muqarrar katta xajmdagi elektr montaj ishlarini bajarish bilan bog‘liqdir.
Zamonaviy sanoat korxonasi elektr qurilmalarini montaj qilish ancha murakkab ishlar kompleksidan iboratdir. Ularga: umumzavod va sexlardagi taqsimlash xamda transformator podstansiyalarini, elektr energiyasini uzatuvchi juda uzun va turli kuchlanishli kabel xamda havo elektr tarmoqlarini; sexlardagi komplekt taqsimlash qurilmalarini va boshqarish pultlarini, ko‘tarish qurilmalarini (liftlar, yuk ko‘targichlar, ko‘prik kranlari, elektr telferlar va boshqalar); sexlardagi elektr o‘tkazuvchi kuch va yoritish tarmoqlarani; texnologik elektr uskunalarini; avtomatik boshqarish, rostlash va ishlab chiqarish jarayonlarini nazorat qilish qurilmalarini montaj qilish kiradi.
Bunday murakkab elektr montaj ishlarini bajarish uchun montajchilardan zarur nazariy bilim va amaliy ko‘nikmalarga ega bo‘lishlari lozim.
Elektr montajchidan kasbiy tayyorgarligidan tashqari iqtisodiyot va elektr montaj ishlarini rejalashtirish va tashkil qilishning zamonaviy uslublarini o‘rganish talab qilinadi. Montaj tashkilotlari rejalashtirish va iqtisodiy rag‘batlantirishning yangi tizimiga o‘tayotgan bir paytda elektr montaj korxonasining ishlab chiqarish ko‘rsatkichlari amalda xar bir montajchi ishining sifatiga bog‘liq bo‘lishi bilan birga, birinchi navbatda ishlab chiqarish unumiga; montaj qilishda ishlatiladigan materiallar va o‘rnatiladigan buyumlarni tejashga, montaj qilishda ishlatiladigan mavjud mexanizm va moslamalardan unumli foydalanishga, elektr montaj ishlab chiqarishning rentabelligiga bog‘liqdir.
Ushbu ma'ruzalar matnini yozishdan maqsad talabalarga havo va kabel liniyalarini, komplekt transformator podstansiyalari va komplekt taqsimlash qurilmalarini, o‘lchov transformatorlarini, kommutatsiya qurilmalarini, kuch transformatorlarini, elektr mashinalarini, yoritish elektr qurilmalarini va kuch elektr qurilmalarining tuzilishi va ularni yig‘ish va sozlash, shuningdek elektr montaj ishlarini tashkil qilish, rejalashtirish va industirlashtirishga oid zarur xajmdagi nazariy va amaliy ma'lumotlarni berishdir.