O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qashqadaryo viloyati kasbiy ta'limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish xududiy boshqarmasi dehqonobod tuman 1-son kasb-hunar maktabi

2. Elektr apparatlarining tuzilishi

Elektr zanjirlarini boshqarish uchun ishlatiladigan apparatlar noavtomatiik va avtomatik apparatlarga bo’linadi.
Rubilhniklar, almashlab ulagichlar, Rubilhnikli yashiklar, paketli uzgichlar, shuningdek operator bevosita qo’lda boshqaradigan barabanli uzgichlar va kontrollerlar noavtomatik apparatlardir.
Kontaktorlar, magnitli yurgizgichlar va masofadan boshqariladigan avtomatlar yoki elektr dvigatelning yoki tahminlovchi manbaning o’rnatilgan ishlash rejimi o’zgarganda (o’ta yuklanish yoki kuchlanishning pasayishi yoki butunlay yo’qolib qolishi va h.k.) ishlaydigan avtomatlar avtomatik apparatlar hisoblanadi.

3. Noavtomatik apparatlar

Rubilhnik (1–rasm, a), elektr dvigatellarni va elektr zanjirlarni manbaga ulash va uzish uchun, shuningdek yuklamasiz operativ boshqarish uchun ishlatiladi.
Almashlab ulagich (1–rasm, b) asosan qisqa tutashtirilgan rotorli asinxron dvigatellarni yurgizishda hosil bo’ladigan yurgizish toklarini kamaytirish maqsadida uning cho’lg’amlarini “yulduz” usulida ulashda “uchburchak” usulida qayta ulash uchun, shuningdek kuchlanishi 20 va 380 V li zanjirlarni kommunitatsiyalash uchun ishlatiladi.
Paketli uzgich (1–rasm, v) elektr dvigatellarni, shunigdek kuchlanishi 380 V li elektr zanjirlarini ulash va uzish uchun ishlatiladi. Paketli uzgich bir qutbli plastmassa halqalar to’plamidan iborat, halqalar ichida har bir qutb uchun alohida kontaktlar va yoy o’chiruvchi qurilmalar joylashgan.
Yurgizib yuborish yashigi (1–rasm, g) Rubilhnikdan tashqari komplekt saqlagichlar bilan tahminlangan, saqlagichlar yoki shikastlanishi natijasida hosil bo’ladigan o’ta yuklanish toklarida, elektr tamog’ini – esa katta toklardan saqlanydi. Yurgizish yashigi kuchlanishi 500 V gacha bo’lgan tarmoqlarda elektr dvigatellarni qo’lda boshqarish uchun ishlatiladi, u Rubilhnik ulangan holda bo’lganda uning eshigini ochirmaydigan, shuningdek yashikning eshigi ochilgan holda bo’lganda uni ulab bo’lmaydigan maxsus blokirovkali qurilmasi bilan tahminlangan.