O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi davlat universitetining pedagogika instituti

 
Topshiriq
:Quyidagi savollarga yozma javob bering:
1. “Davlat tili to‘g‘risida”gi qonunning qabul qilinishi tarixini gapirib bering?
2. Siz „Davlat tili” deganda nimani tushunasiz?
3. Qonunning 9-moddasida nimalar haqida fikr yuritiladi?
4. Qonunning 10-moddasi nimalar haqida?
5. Nima uchun davlat tilini barcha bilishi kerak? 
GRAMMATIKA: O‘ZBEK TILI HAQIDA. IMLO TAMOYILLARI 
 
Reja: 
1. Undosh fonemalarni ifodalovchi ba’zi harflar imlosi. 
2. So‘z qismlarining imlosi
3. Qo‘shma so‘zlarning imlosi. 
4.Bo‘g‘in ko’chirilishi 
5.Bosh harflar imlosi. 

---

45 
Aa 
harfi quyidagi o‘rinlarda yoziladi: a) old qator keng unlini ifodalash uchun: 
aka, 
ona, fan, mana, qalam, paxta 
kabi; b) ba’zi so‘zlarning tarkibida 
o
ga moyilroq talaffuz qilinadi, 
lekin 
a
yoziladi: 
bahor>bohor, zamon>zomon, savol>sovol, gavda>govda, navqiron>novqiron, 
mart>mort, zal>zol 
kabi; d) ba’zi so‘zlarning tarkibida 
i
ga moyilroq talaffuz qilinadi, lekin 
a
yoziladi: 
muomala>muomila, muhokama>muhokima, munosabat>munosibat
kabi. 
 Oo
harfi quyidagi o‘rinlarda yoziladi: a) orqa qator keng unlini ifodalash uchun: 
oila, 
ona, ota, non, bahor, ma’no, oftob
kabi; b) o‘zlashma so‘zlarda: 
o‘
ga yaqinroq: 
boks>bo‘ks, 
tonna>to‘nna, poezd>po‘ezd, opera>o‘pera
kabi; 
a
ga yaqinroq: 
agronom>agranom, 
gorizont>garizont, doklad>daklat
; 
i
ga yaqinroq: 
traktor>traktir, direktor>direktir, 
rektor>rektir
kabi talaffuz qilinsada o harfi yoziladi. 
Ii 
harfi quyidagi o‘rinlarda yoziladi: a) qisqa va old qator unlini ifodalash uchun: 
bilim, 
bilan, bir, biron, til
kabi; b) urg‘uli bo‘g‘inlardagi cho‘ziq 
i
unlisini ifodalash uchun: 
lirika, 
Navoiy, tarixiy 
kabi; d) q, x, g‘ tovushlari bilan yonma-yon kelganda qisqa va qattiqroq 
aytiladigan 
i
unlisini ifodalash uchun: qizil, qishloq, g‘isht, xirmon kabi; e) rus tili orqali 
o‘zlashgan so‘zlarda ы fonemasini ifodalash uchun: 
vistavka, posilka, vishka
kabi.