О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti о‘zbek tili о‘qitishning amaliy metodikasi

 
Yuklama 
1-topshiriq.
Yuklamalarni so’z yuklamalar va qo’shimcha shaklidagi yuklamalar 
tarzida ikki guruhga ajratib yozing. 
2-topshiriq.
Berilgan gap juftliklarini o’zaro qiyoslang, ularning o’xshash va farqli 
tomonlarini izohlang. Yuklamalarni topib, ularning vazifasini ayting. 
1. Siz biznikiga kelasiz. – Siz biznikiga kelasizmi? 2. Tog’larda yoz oylarida ham 
yomg’ir yog’adi. – Tog’larda hatto yoz oylarida ham yomg’ir yog’adi. 3. Sen kelishing 
bilan biz yo’lga tushamiz. – Sen kelishing bilanoq biz yo’lga tushamiz. 
3-topshiriq. 
Yuklamalarni o’zidan oldingi so’zga qo’shib yoziladigan, alohida 
yoziladigan va chiziqcha bilan yoziladigan singari uch guruhga bo’lib yozing. Har bir 
guruhdagi yuklamalarni qatnashtirib gaplar tuzing. Yuklamalarning ma‘no va vazifasini 
izohlang. 
4-topshiriq. 
Yuklamalarning ma‘no guruhlarini quyidagi jadval asosida sharhlang. 
Yuklamalarning 
ma‘no turlari 
So’roq va 
taajjub 
Kuchaytiruv 
va ta‘kid 
Ayiruv-
chegaralov 
Gumon 
Inkor 
-mi, -chi, -
a(-ya) 
-ku, -u(-yu),
-da, -oq(-
yoq), ham, 
hatto 
-gina 
(-kina, 
-qina), faqat 
-dir 
na...na 
5-topshiriq. 
Ajratib ko’rsatilgan qo’shimchalarga e‘tibor bering. Ularning ma‘nosi 
va vazifasini izohlang. 
1. Yig’ilishda Adhamgina kelmadi. – O’quvchilar yaxshigina joylashib olishdi. 2. Kechagi 
tadbirda faqat sengina kelmading. – Ukaginam, bu gapni bir aytding, ikkinchi og’zingga 
olma. 
6-topshiriq. 
Yordamchi so’zlarga oid grammatik topishmoqlarning ma‘nosiga 
e‘tibor bering, ularning javoblarini toping. 
1. Yordamchi so’z o’zlari 

---

Qo’shimchadek so’zlari. 
Ma‘nosi nuqul so’roq, 
Oxirida bor o’roq? 
2. Qalam bilan yozamiz, 
Men bilan sen yozamiz. 
Bunda ikki “bilan” bor, 
Bir-biridan farqi bor, 
Toping, qanday farqi bor? 
3. Shu so’zi uchun, bilan, 
Uchun ham shuning bilan, 
Hachon bo’lar bog’lovchi? 
Misol topib ayting-chi? 
4. Bilan, uchun so’zlari 
Qachon bo’ladi 
–chun, -la?
O’ylab toping misollar 
Qo’llansin 
–chun 
hamda 
–la.
5. Bir xil so’roqli so’zlar 
O’rtasida qo’llanar. 
Bog’lovchi –la almashar, 
Belgi bo’lib ko’rinar. 
6. Sen ham men xatni yozdik, 
Karim ham xatni yozdi. 
Bunda ikkita “ham” bor, 
Toping, qanday farqi bor? 
7. Yuklamalardir 
–u, -yu, 
Ko’p hunarlidir 
–u, -yu.
Bog’lovchi bo’lar 
–u, -yu,
Bog’lovchiyu yuklama 
Qanday bo’ladi 
–u, -yu? 
8.Yuklama desam yuklar, 
So’zlarni bo’lib olar. 
Qay so’zga qo’shilar 
–а
? 
Qaysiga qo’shilar 
–ya? 
9. 
–U, -yu, -da 
yuklamalar 
Goh bo’lar bog’lovchilar. 
Qachon bog’lovchi bo’lar? 
Qachon yuklama bo’lar? 
10. Bog’lovchi 
–la
almashar 
Zid bog’lovchidan oldin, 
Doim oladi o’rin. 
Aftidir egri tayoq, 
Nomi nima? Top, o’rtoq.