O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muxandislik iqtisodiyot instituti iqtisodiyot fakulteti

2.2. Qishloq xo’jaligi korxonalarida kreditdan foydalanish darajasi 
tahlili. 
Ma’lumki, qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishining pirovard natijalari ko’p 
jihatdan mavjud tabiiy shart-sharoitlarga bog’liq bo’ladi. Kishloq xo’jaligi ishlab 
chiqarishida iqtisodiy qonunlar harakati doimiy ravishda tabiat qonunlari 
harakatiga to’qnash keladi. Qishloq xo’jaligida aylanma mablag’larning aylanish 
muddati boshqa tarmoqlarga nisbatan uzoq muddatli ekanligi bilan ajralib turadi. 
7
B.Xodisv. A.Bekmurodov, U.Gofurov, O’zbekistonRespublikasiPrezidentiI.Karimoviing «Mamlakatimizni 
modernizatsnyaqilishvakuchlnfuqarolnkjamiyatnibarpo etish - ustuvormaqsadnmnzdir» va «Asosiyvazifamiz–
vatanimiz 
taraqqiyotiiaxalqimizfarovonligini 
yanadayuksaltirishdir» 
nomlima’ruzalarinio’rgaiishbo’yichao’quvqo’llaima, T.: Iqtisodiyot, 2010, 115 6.

---

39 
Respublika Markaziy banki tomonidan fermer xo’jaliklarini imtiyozli 
kreditlash tartibini joylarda tushuntirish yuzasidan o’tkazilgan seminarlarda 
fermerlarga kreditning qaytarmasligini tijorat banklari tomonidan sug’urtalash 
takliflari berilganligini inobatga olib Markaziy bank Moliya vazirligi bilan 
kelishgan holda amaldagi yo’riqnomalarga o’zgartirish kiritgan. 
Yangi tartibga binoan, 2004 yildan boshlab, kreditlarning qaytarmaslik 
xatarini tijorat banklari o’z mablag’lari hisobidan amalga oshiradigan bo’ldilar. 
Natijada, fermer xo’jaliklarining ushbu kreditlardan foydalanganligi uchun 
to’lanadigan haqlari amalda 5 foizdan 3 foizgacha kamaydi. Fermer-xo’jaligini 
imtiyozli kreditlash tizimining ikki yillik tajribasi jarayonni jadallashtirish, kam-
xarj bo’lish, to’lov intizomini muqobillashtirish va boshqa bir qator ijobiy 
natijalarni ko’rsatdi. Kreditning qishloq xo’jaligi moliyalashtirilishidagi asosiy 
manba ekanligini hayotni o’zi yana bir bor tasdikladi. 
2007 yil 13 martda O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va O’zbekiston 
Respublikasi Markaziy banki “Qishloq xo’jaligi korxonalarining davlat ehtiyojlari 
uchun xarid qilinadigan paxta va g’alla yetishtirish xarajatlarini tijorat banklari 
tomonidan kreditlash tartibi to’g’risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi 30-son va 
288-v-sonli qarori qabul qilinib 2007 yil 14 apreldani boshlab “Qishloq xo’jaligi 
korxonalarining davlat ehtiyojlari uchun xarid qilinadigan paxta va g’alla 
yetishtirish xarajatlarini tijorat banklari tomonidan kreditlash tartibi to’g’risida 
Nizom” amalga kiritildi. 
Ushbu nizom asosida tijorat banklari tomonidan qishloq xo’jaligi 
korxonalariga davlat ehtiyojlari uchun xarid qilinadigan g’alla va paxta xom 
ashyosi yetishtirish xarajatlarini moliyalashtirish maqsadlari uchun kreditlar 
berilishi belgilandi. 

---

40 
Hosilyetishtirilayotga
nyilning 
G’allaqiymati
ning 
1 yanvariga qadar 
1 apreliga қадар 
Paxta xom ashyosi yetishtirish 
xarajatlarini moliyalashtirish uchun 
G’alla yetishtirish xarajatlarini 
moliyalashtirish uchun 
1 apreligaqadar 
Hosilyetishtirilayotga
nyilning 
Paxtaxomash
yosiqiymatini
ng 
25 
foizigacha 
1 iyuliga qadar 
50 
foizigacha
1 sentabriga qadar 
60 
foizigacha
30 
foizigacha
50 
foizigacha
1 июнига қадар 
60 
foizigacha
muddati- 18 oy 
muddati - 12 oy 
Imtiyozli foiz stavkasi yillik