O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti

2.9. Gazni va suyuqlikni o‘tkazishi bo‘yicha ajratgichlarning hisobi
Fazalar tarkibi separatorda ajratiladi hamda ularning bosimini va harorati 
o‘zgartirilib o‘zgarishi boshqariladi.
Ajratgichning birinchi pog‘onasiga kirib keladigan umumiy gazning miqdori 
(erkin va erigan) quyidagi formula yordamida aniqlanadi. 
н
V ГQ

.
(2.19) 
Agar neft qatlam suvi bilan birgalikda qazib olinganda (2.19) formula 
boshqacha ko‘rinishda yoziladi 
н
W
V
Г 1
Q
100








, 
(2.20) 
bu yerda: W – neftning suvlanganligi, %. 
Neftning tarkibida erigan holatda V
erigan
qolgan gazning miqdori va birinchi 
pog‘onadan ikkinchi pog‘onaga kirib keluvchi gaz (neftning suvlanganligi hisobga 
olinmaganda) quyidagiga teng 
p
1
н
V
p Q
 
. 
Birinchi pog‘onadagi ajratilgan erkin gazning debiti quyidagiga teng 
1
p
1
н
V
V V
(Г
р )Q
 
  
; 
(2.21) 
Ikkinchi pog‘ona 
2
1
2
н
V
(р
р )Q
 

; 
(2.22) 
n- ta pog‘ona uchun 
n
n 1
n
н
V
(р
р )Q

 

. 
(2.23) 
(2.19) va (2.20) formulalarda ifodalangan: V–quduqdan kirib keladigan 
gazning miqdori, m
3
/kun, G – quduqning gaz omili, m
3
/m
3
; Q
n
– neftning debiti, 
m
3
/kun.;, p
2
,…, r
n
( 1, 2-chi, ..., n-ta pog‘onada) mos bosimlar ostida V
1
, V
2
, ..., V
n
– ajratilgan gazning miqdori m
3
/kun.; 

– 1/Pa da ajratgichdagi bosimda va 
haroratda neftdagi gazning eruvchanlik koeffitsiyenti; r
1
, p
2
,…, r
n
– birinchi, 
ikkinchi va n-ta pog‘onalardagi bosim, Pa. 
Gazni neftdagi 

– eruvchanlik koeffitsiyenti 0,981 MPa (10 kgs/sm
2
) dan 
yuqori bosimda chiziqli o‘zgaradi.

---

64 
Ajralish bosimi uchun 

-koffitsiyent 0,981 MPa .dan kichik bosimda har 
xil bo‘ladi (2.14-rasm). Shuning uchun koeffitsiyentni aniq aniqlash uchun 
quduqning chuqurligi bo‘yicha

-ning egrilik o‘zgarishini qurish lozim. 
Ajratgichlarning hisobi
: 
Tik gravitatsion ajratgichning gaz bo‘yicha hisobi. Gazdan tomchilarni va 
qattiq zarralarni gravitatsion separatorga tushishi ikki sababga ko‘ra sodir bo‘ladi: 
gaz oqimi tezligining keskin pasayishi hamda gaz va suyuqlik fazalarining 
zichligini farqi evaziga. 
Gazni to‘liq ajralishi uchun separatordagi gazning hisobiy tezligi suyuq va 
qattiq zararachalarning o‘tirish tezligidan kichik bo‘lishi hamda gazni oqimiga 
qarshi harakatlanuvchi og‘irlik kuchini harakatidan ham kichik bo‘ladi. 
г
ч
v
u

.