O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti

2.9. Gazni va suyuqlikni o‘tkazishi bo‘yicha ajratgichlarning hisobi  

Fazalar  tarkibi  separatorda  ajratiladi  hamda  ularning  bosimini  va  harorati 

o‘zgartirilib o‘zgarishi boshqariladi.  

Ajratgichning birinchi pog‘onasiga kirib keladigan umumiy gazning miqdori 

(erkin va erigan) quyidagi formula yordamida aniqlanadi. 

н

V ГQ



.   

 

 

 

 

(2.19) 

Agar  neft  qatlam  suvi  bilan  birgalikda  qazib  olinganda  (2.19)  formula 

boshqacha ko‘rinishda yoziladi 

н

W

V

Г 1

Q

100

















, 

 

 

 

(2.20) 

bu yerda: W – neftning suvlanganligi, %. 

Neftning tarkibida erigan holatda V

erigan  

qolgan gazning miqdori va birinchi 

pog‘onadan ikkinchi pog‘onaga kirib keluvchi gaz (neftning suvlanganligi hisobga 

olinmaganda) quyidagiga teng 

p

1

н

V

p Q

 

. 

Birinchi pog‘onadagi ajratilgan erkin gazning debiti quyidagiga teng 

1

p

1

н

V

V V

(Г

р )Q

 

  

 ; 

 

 

 

(2.21) 

Ikkinchi pog‘ona 

2

1

2

н

V

(р

р )Q

 



; 

 

 

 

(2.22) 

n- ta pog‘ona uchun 

                                         

n

n 1

n

н

V

(р

р )Q



 



. 

 

 

 

(2.23) 

(2.19)  va  (2.20)  formulalarda  ifodalangan:  V–quduqdan  kirib  keladigan 

gazning  miqdori,  m

3

/kun,  G  –  quduqning  gaz  omili,  m

3

/m

3

;  Q

n

  –  neftning  debiti, 

m

3

/kun.;, p

2

,…, r

n

 ( 1, 2-chi, ..., n-ta pog‘onada) mos bosimlar ostida V

1

, V

2

, ..., V

n  

–  ajratilgan  gazning  miqdori  m

3

/kun.; 



    –  1/Pa  da  ajratgichdagi  bosimda  va 

haroratda  neftdagi  gazning  eruvchanlik  koeffitsiyenti;  r

1

,  p

2

,…,  r

n

    –  birinchi, 

ikkinchi va n-ta pog‘onalardagi bosim, Pa. 

Gazni  neftdagi 



–  eruvchanlik koeffitsiyenti 0,981  MPa  (10  kgs/sm

2

)  dan 

yuqori bosimda chiziqli  o‘zgaradi.

 

---

64 

 

Ajralish  bosimi  uchun 



  -koffitsiyent  0,981  MPa  .dan  kichik  bosimda  har 

xil  bo‘ladi  (2.14-rasm).  Shuning  uchun  koeffitsiyentni  aniq  aniqlash  uchun 

quduqning chuqurligi  bo‘yicha  



-ning egrilik o‘zgarishini qurish lozim. 

Ajratgichlarning hisobi

: 

Tik  gravitatsion  ajratgichning  gaz  bo‘yicha  hisobi.  Gazdan  tomchilarni  va 

qattiq zarralarni gravitatsion separatorga tushishi ikki sababga ko‘ra sodir bo‘ladi: 

gaz  oqimi  tezligining  keskin  pasayishi  hamda  gaz  va  suyuqlik  fazalarining 

zichligini farqi evaziga. 

Gazni  to‘liq  ajralishi  uchun  separatordagi  gazning  hisobiy  tezligi  suyuq  va 

qattiq  zararachalarning  o‘tirish  tezligidan  kichik  bo‘lishi  hamda  gazni  oqimiga 

qarshi harakatlanuvchi og‘irlik kuchini harakatidan ham kichik bo‘ladi. 

г

ч

v

u



.