O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

                                                               

(10.5)

 

bu erda: 



- NKQda qum tashuvchi–suyuqlikni harakatlanish tezligi, m/sek; 

    

 μ - qum tashuvchi-suyuqlikni qovushqoqligi, mPa s.  

Qoidaga binoan haydovchi suyuqlik sifatida kichik qovushqoqlikka ega bо‗lgan 

suyuqlik qо‗llaniladi. Qazib oluvchi quduqlarda gazsizlantirilgan neft (kerak bо‗lganda 

---

 

311 

unga  kerosin  yoki  solyar  qо‗shiladi);  haydovchi  quduqlarda  suv  hamda  tovardan 

ajratib olingan suvlardan foydalaniladi. 

 

10.2-rasm. QGYoni amalga oshirishda qо„llaniladigan jihozlarning prinsipial sxemasi: 

1-mahsuldor qatlam; 2-yoriq; 3-xvostovik; 4-paker; 5-yakor; 6-mustahkamlash tizmasi; 7-NKQ 

birikmasi; 8-quduq usti jihozlari; 9-yoruvchi suyuqlik; 10-qum tashuvchi-suyuqlik; 11-bostiruvchi 

suyuqlik 12-manometr. 

f) Tо‗ldiruvchilar haydalgandan keyin quduq bosim ostida qoldiriladi. Quduqda 

bosimni  ushlab  turish  oralig‗i  shunday  bо‗lishi  kerakki,  tо‗ldiruvchi  qumlar  yoriqqa 

о‗tirishi  hamda  QQTZsini  barqarorsiz  holatdan  barqarorlikka  о‗tishi  kerak.  Qarshi 

holatda  quduqdan  oqimni  chaqirishda,  о‗zlashtirishda  va  ishlatish  davrida 

tо‗ldiruvchilar quduqning yoriqlaridan olib chiqiladi. Agarda quduq nasos yordamida 

ishlatilganda  chiqqan  tо‗ldiruvchilar  botma  qurilmani  ishdan  chiqaradi  va  quduqning 

tubida  tiqinni  shakllantiradi.  Bu  keltirilgan  omillar  muhim  favquloddagi  texnologik 

omil  hisoblanadi  va  QGYO  jarayonini  samadorligini  pasaytiradi  hamda  salbiy 

holatlarni keltirib chiqaradi. 

         Oqimni chaqirish, quduqni о‗zlashtirish va gidrodinamik tadqiqotlarni olib borish 

muhim  holatdan  biridir.  Quduqda  gidrodinamik  tadqiqotlarni  olib  borish  majburiy 

texnologik  element  hisoblanadi,  chunki  olingan  natijalar  jarayonning  texnologik 

samaradorligini belgilaydi. 

---

 

312 

        QGYoni  olib  borishning  texnologik  sxemasi  8.2-rasmda  keltirilgan  bо‗lib, 

NKQning birikmasi pakerlangan va yakorlangan. 

        QGYoni  olib  borishda  eng  muhim  ishlardan  biri  yoriqlarni  joylashuv  joyini, 

fazoviy yо‗nalishini va о‗lchamlarini aniqlash masalasidir.