O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

15.7. Sharsimon rezervuarlar. 

 

Sharsimon  rezervuarni  ta‘mirlash  murakkabligi  bilan  ajralib  turadi  va  uni 

bajarishda yuqori malaka talab etadi. Montaj qilish texnologiyasi tayyorlovchi - zavod 

tomonidan  beriladigan  diametrga  (9  dan  33  metrgacha),  devor  qalinligi  (36 

metrgacha),  tayanch  konstruksiyalariga,  tayyorlash  о‗lchamlariga  va  xarakteriga 

bog‗liq  holda  shuningdek,  yig‗uv  -  montaj  qurilmalarini  mavjudligiga  bog‗liq. 

Rezervuarlarni  tayyorlashni  asosiy  elementlari  –  bu  listli  yaproqchadir.  Ularni  issiq 

shtampovkalar  bilan,  ulkan  press  ostida  sovuq  shtampovkalar  bilan,  oxirgi  vaqtlarda 

esa valeklarda sovuq prokatka orqali tayyorlanadi. Montaj uchastkasiga keltirilayotgan 

mahsulotlarda  markirovka  bо‗lishi  kerak,  bu  markirovka  bо‗yicha  chizmalarga  mos 

ravishda yig‗ish amalga oshiriladi. 

Sharsimon  rezervuarlarni  montaj  qilishning  2  xil  usuli  qо‗llanilmokda  – 

poydevorda muntazam uzaytirish va 2 ta yarimsharlarni yig‗ish orqali. 

Sharsimon  rezervuarlarni  muntazam  ravishda  alohida  yaproqchalardan  va 

yiriklashgan  pо‗choqlardan  uzaytirib  borib,  poydevorda  montaj  qilishni  ekvatorial 

belbog‗dan  boshlab  qutblarga  qaratib  amalga  oshiriladi.  Bunda  mahsulotlarni 

rezervuarning ichidan uzatib beruvchi о‗zi yurar kranlardan foydalaniladi, yoki, derrik 

-  kranlardan  foydalaniladi.  Ular  rezervuar  о‗qi  bо‗ylab  montaj  vaqti  davomida 

joylashtiriladi va faqat qutb shapkalarini о‗rnatishdan avval demontaj qilinadi. Avval 

poydevorga  tayanch  ustunlari  (metall  tayanchlar  bо‗lganda)  о‗rnatiladi  yoki  tayanch 

halqalari  (temirbeton  tayanchlar  bо‗lganda)  о‗rnatiladi.  Birinchi  bо‗lib  ustunga 

tayanadigan  2-3  yaproqchalardan  iborat  seksiyalar  yoki  yaproqlar  montaj  qilinadi. 

Tayanchga  о‗rnatilgan  yaproq  yoki  yaproqchalar  seksiyalarini  loyiha  holatiga 

raschalkalar,  skobalar  va  vaqtinchalik  ustunlar  bilan  mahkamlanadi.  Ushbu 

---

 

431 

belbog‗dagi  barcha  keyingi  bloklarni  kо‗tarib,  tutashtiriladi  va  butun  belbog‗ 

tutashguncha,  xuddi  shunday  ushlanadi.  Kо‗tarilguncha  qadar  (yerda)  seksiyalar 

(bloklar)ni  minimal  yiriklashtirishga  harakat  qilish  zarur.  kо‗tarilayotgan  bloklarni 

kronshteynlar  bilan  jihozlanadi,  bu  ularga  rezervuar  yuzasini  ichki  va  tashqi  yuzalar 

bо‗ylab podmostlar tо‗shash uchun qilinadi.  

Yig‗ilgan  belbog‗  shablon  bilan  tekshiriladi,  undan  sо‗ng,  pastda  joylashgan 

belbog‗larni  yig‗ishga  kirishiladi.  Ularda  ham  vaqtinchalik  ustunlar,  tirgovichlar  va 

raschalkalardan  foydalaniladi.  Bularni  har  bir  belbog‗  tutashib  bо‗lgandan  keyin  va 

tekshirilgandan keyin olib tashlanadi.  

Undan  sо‗ng  ekvator  belbog‗i  ustida  joylash  belbog‗lar  yig‗iladi.  Ularni 

vaqtinchalik ustunlari rezervuarni tayyorlab bо‗lingan quyi belbog‗iga tayanib turadi. 

15.12-rasmda  ikkita  doimiy  uzunlikka  ega  bо‗lgan  tarmoqdan  va  bitta 

rostlanuvchi  uzunlikdagi  tarmoqdan  iborat  bо‗lgan  maxsus  yuk  kо‗tarish  zanjiri 

yordamida yaproqchalar bloklarini о‗rnatish sxemasi keltirilgan. Oxirgi sanab о‗tilgani 

- bu tal hisoblanib, u montaj qilinayotgan blok yoki yaproqning fazoviy holatini rostlab 

turadi.