O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

 

 

 

 

15.5-rasm. Vertikal va silindrik rezervuar ostidagi asos qirqimi: 

a) loyli gruntlar uchun; b) drenirovka qilinadigan gruntlar uchun; 

1-rezervuar 

tubi

; 2- qoplama qatlami; 3-qumli yostiq. 

 

Montaj.

  Uzoq  vaqt  davomida  silindrik  rezervuarlarni  faqat  list-list

 

yig‗ish 

usulida  montaj  qilingan.  U  shundan  iboratki,  zavod  sharoitida,  rezervuarni  butkul 

silindrik qobiqlar uchun alohida yarim mahsulot-chetlari payvandlanib qayta ishlangan 

va  valsovka  qilingan  tunuka  kо‗rinishida  tayyorlangan  4  taglik  va  qopqoq  uchun 

payvandlashga  bichilgan  va  qirqib  olingan  tunukalar  kо‗rinishida  tayyorlangan. 

Bundan  tashqari,  montaj  maydonchasiga  butkul  tayyor  holatda  yoki  maksimal  yirik 

bloklarda xizmat qilinadigan zinalar va maydonchalarni, yuk kо‗taruvchi fermalar va 

rezervuar  uskunalarni  (muhofazalovchi  va  nafas  oluvchi  klapanlar,  olov 

---

 

423 

muhofalovchilari, yorug‗lik lyuklari, sathni о‗lchovli qurilmalar, kо‗prik kameralari va 

h.)  keltiriladi.  Rezervuarlarni  kо‗rsatilayotgan  usulda  yuqori  unumdorlikda  montaj 

qilishning zaruriy shartlari bu tunuka о‗lchamlarini aniqligining va valsovka qilishning 

yuqori  darajada  aniqlikda  bajarilishi,  shuningdek,  payvandlashga  mо‗ljallangan 

bо‗laklarning tozaligi hisoblanadi. 

Barcha  silindrik  rezervuarlar  uchun  montaj  qilish  ketma-ketligi  taxminan  bir 

xildir.  Yig‗ishni  taglik  tunukasi  asosiga  tо‗shamani  chizma  va  markirovkaga  qat‘iy 

rioya  kilgan  holda  tо‗shashdan  boshlanadi.  Tunukalarni  uchma-uch  yoki  ustma-ust 

payvandlanadi.  Avval  kо‗ndalang  choklar,  keyin  bо‗ylama  choklar  payvandlanadi. 

Payvandlashni  qarama-qarshi  bosqichli  usulda  rezervuar  markazidan  chetiga 

yо‗naltirilgan usulda amalga oshiriladi. Tagliklar hoshiyali va ularsiz bо‗lishi mumkin 

(15.6-rasm).  

Birinchi  holatda  okraykalar  tunukalarini  uchma-uch  payvandlanadi.  Payvand 

choklaridagi  qoldiq  kuchlanishni  pasaytirish  uchun  va  ―xlopun‖lar  hosil  bо‗lishini 

kamaytirish  uchun,  tagliklarni  okraykalarga  montaj  tamom  bо‗lganidan  sо‗ng  va 

rezervuar qobig‗ini payvandlash tamom bо‗lganidan sо‗ng payvandlanadi. Okraykasiz 

tagliklarni konstruksiyalashda tunukalarni choklarni eniga 25mm dan kam bо‗lmagan 

holda  qoplab,  ustma-ust  payvandlanadi.  Qobiqning  birinchi  belbog‗ini  zichlab 

yotqizish  uchun  tutashuv  joylarida  chetdan  200mm  dan  kamroq  masofada  ustma-  ust 

choklarni bitta tekislikka engashtiriladi. 

Taglikni  payvandlash  asosan  avtomatlarda,  kam  hollarda  kul  bilan  amalga 

oshiriladi. Payvand choklari tozalangandan sо‗ng, vakuum agregatga ulangan vakuum 

kamera  yordamida  zichlikka  tekshiriladi  (15.7-rasm).  Vakuum  kamera  ramasining 

shakli  sinalayotgan  uchastka  yuzasiga  zich  yotqizilishini  ta‘minlaydi.  Ramalarni 

qalinligi  40-45mm  gubkali  rezinadan  tayyorlanib,  ustidan  pleksiglas  bilan  qoplanadi, 

bu  peksiglas  orqali  kamera  orqali  uchastka  kо‗rinib  turadi.  Kamera  elektr 

lampochkalar  bilan  yoritiladi,  unda  500650mm  sim.  ust.  siyraklashuvi  yuzaga 

keltiriladi.  Sinovdan  oldin  choklarni  sovunli  eritma  surtiladi;  nuqsonli  joylarda 

kameraga  surilayotgan  havo  kо‗pik  hosil  qiladi.  Rezervuarlar  qobiqlarini  belbog‗lari 

bо‗ylab  montirovka  qilinadi,  ular  о‗z  navbatida  kranlar  yordamida  kо‗tarilib 

---

 

424 

о‗rnatiladigan bir nechta valsovka qilingan tunukalardan yig‗iladi. Uzaytirilgan strelali 

yoki  о‗ziyurar  kranlarni  odatda,  rezervuarning  о‗rtasiga,  qoidasi  bо‗yicha  taglikka 

payvandlab  bо‗lingan  holatda  joylashtiriladi.  Taglikni  joydagi  pachaqlanishlardan 

muhofazalash  uchun  kran  ostiga  qattiq  rama  joylashtiriladi.  Juda  katta  kranlarni 

yig‗ishda  bir  nechta  kranlar  qо‗llanilsa  ham  bо‗ladi,  ular  kо‗rilayotgan  rezervuar 

bо‗ylab  о‗rnatiladi.  Har  bir  tunukani  kо‗tarishdan  oldin  unga  zaruriy  montaj 

qurilmalari,  (biriktiruvchi  plankalar,  tirqish  moslamalari),  podmostlar  uchun 

kronshteynlar, xuddi qobiq yuzasining tashqarisidan montaj davomida о‗rnatilganidek 

ichkarisidan ham о‗rnatiladi.