O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

bog‟liq bo‟lgan  grafigi

. 

 

Konlarda asosan GDM –3 gidravlik dinomograf qo‘llaniladi (7.10-rasm).  

  

GDM  –  3  gidravlik  dinomografi  kuch  o‘lchovchi  qismdan  (11)  messdoza  (12)  

richagdan  va  qaydlagichdan  (6)  tuzilgan.  Messdozani  bo‘shlig‘i  (10)  suyuqlik  bilan 

to‘ldiriladi (qishda – spirt bilan, yozda suv bilan), latunli yoki rezinali membran  bilan 

bekitiladi, qaysiki u porshenga (9) tirkaladi. AsBU‘LIMning kuch o‘lchaydigan qismi 

travers  shtanganing  osma  arqonining  oralig‘iga  o‘rnatiladi,  shtanganing  cho‘zuvchi 

zo‘riqishi mesdozaning siquvchi kuchlanishiga aylanadi. 

Shu  vaqtda  rigach  (12)  porshenni  (9)  bosadi.  Suyuqlik  bosimini  (10)  kapillyar  

quvurcha  (8)  orqali  manometrni  geliksli  (7)  prujina  qabul  qiladi.  Bosim 

kuchaytirilganda  prujina  buraladi  va  unga  biriktirilgan  pero  (6)  yuklanma  chizig‘ini  

chizadi.  Diagramma  blankasi  stolga  (5)  mahkamlangan  bo‘lib,  o‘zi  yozishni  

boshlaydi.   

Dinamograf  yuqoriga  harakatlanganda  ipning  (1)  bir  uchi  qo‘zg‘almaydigan 

quduq  ustiga  mahkamlangan  bo‘ladi,  shkivga  (2)  o‘raladi,  uning  vintli  (3)  yurgich 

bilan  birgalikda    aylanishga  majbur  qiladi.  Bunda  yuruvchi  gayka  stolcha  bilan 

birgalikda  yo‘naltiruvchiga  (4)  yuqoriga  harakatlanadi.  Vintning  bo‘shlig‘ida  spiralli 

qaytaruvchi prujina  o‘rnatilgan. Yurish  yuqoriga bo‘lganda prujina buraladi. Yurish 

pastga  bo‘lganda  prujina    teskarisiga  qaytadi  va  stolik  ham  boshlang‘ich    holatiga  

qaytadi.  Stolik  bloki  bilan  birgalikda  salnikli  shtokning  harakatini  aniq  miqyosda 

---

 

233 

takrorlaydi.  Salnikli  shtokning  yurish  yozuvini  uzunligi  shkivning    (2)  diametriga 

bog‘liqdir.