O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

Bug„latgich  silindrlar  guruhini  ta‟mirlash.

  Nasoslarni  normal  ekspluatasiya 

qilishda bug‗latkich silindrlar guruhlarini taftish qilish yoki ta‘mirlashni odatda 5000 

soat  ishlagandan  sо‗ng  amalga oshiriladi;  bug‗  taqsimlagich  mexanizmini  esa  tez-tez 

tekshirib turish zarur.  

Bug‗latgich  silindrlarini  ishlashidagi  asosiy  о‗rni  tez-tez  uchrab  turadigan 

buzilishlar quyida keltirilgandir. Ularga qarab ta‘mirlash va taftish ishlarini olib borish 

belgilanadi;  

---

 

215 

1)  Ajratgich  qismlar  joylarida  (bug‗latkich  silindrlarning  qopqoqlari,  bug‗ 

taqsimlagich  silindrlar  yoki  korobkalari)  germetiklikning  buzilishi,  shuningdek, 

bug‗latgich silindr shtoklarining zichlagich qismlarida va bug‗taqsimlagich zolotnigida 

germetiklik  buzilish.  Birinchi  holda  ta‘mirlash  ajratgich  qism  yuzalari  orasidagi  eski 

tо‗shamani  almashtirish  va  agar  zarurati  bо‗lsa,  tutashuvchi  yuzalardagi  defektlarni 

tо‗g‗rilash  bilan  amalga  oshiriladi.  Tirnalganlikni, 

chiqiqlarni

  qо‗lda  olib  tashlanadi 

yoki tokarlik dastgohida olib tashlanadi. Ikkinchi holatda zichlagich holati tekshiriladi.  

Kо‗pincha  yumshoq  zichlamalar  ishdan  chiqadi,  ayniqsa,  shtok  yuzasida 

tirnalgan  joylari  bо‗lganda.  Eski,  elastikligini  yо‗qotgan  zichlamalarni  salnikdan 

chiqarib  olinadi,  kamerani  va  shtok  yuzasini  yaxshilab  tozalandi  va  yana  yangi 

zichlama  tiqib  qо‗yiladi.  Yedirilgan  shtoklar  о‗rnatilgan  tartibda  ta‘mirlanadi.  Juda 

yedirilib ketgan shtoklarni yangilari bilan almashtiriladi.  

2) Bug‗ning stabil parametrlarida va tortib chiqarish rejimida ishlaganda yurish 

sonini kamaytirish. Qoidasiga kо‗ra, bunga sabab, silindr gilzasi va porshen orasidagi 

zichlikning buzilishi yoki bug‗taqsimlagich mexanizmi detallarining yedirilishi. Agar, 

yurish  soni  kamayishini  urib  kо‗rib  kuzatilsa,  u  holda  bu  porshenli  halqalarning 

singanidan, 

porshenning 

shtokka 

mahkamlanishi 

kuchsizlanganligidan 

yoki 

bug‗latkich  silindrning  gilzasida  darz  paydo  bо‗lganligidan  dalolatdir.  Ta‘mirlash 

tarkibini  nuqsonni  aniqlab  silindrni  ochib  kо‗rib,  qismlarga  ajratilgandan  sо‗ng 

aniqlanadi.  

3)  Porshenli  guruhning  sakrab  ishlashi  va  о‗zaro  nomos  ishlashi.  Bu 

buzilishning  sababi,  bug‗taqsimlagich  mexanizmini  rostlashning  ixtiyoriy  buzilishi 

hisoblanadi  va  bu  mahkamlash  qismlarining  bо‗shashib  qolishi  natijasida  yuzaga 

keladi, yoki ishqalanish qismlarida yedirilish oqibatida, shu jumladan korobka qismida 

yoki zolotnikli bug‗ taqsimlagich silindrda vujudga keladi.  

Bug‗latkich  silindrlarni  ta‘mirlashni  ularni  ochishdan  boshlanadi.  Silindrda 

tо‗planib qolgan kondensatni chiqarib yuborish uchun avval drenaj teshiklari berkilib 

qolgan  degan  xulosa  qilish  mumkin,  tо‗lib  qolgan  drenaj  teshiklarini  sim  bilan 

tozalanadi.  

---

 

216 

Silindr  qopqog‗i  shpilkalaridagi  gaykalarni  eng  pastkisidan  boshlab  bо‗shatila 

boshlanadi,  bu  silindrda  tasodifan  qolib  ketgan  bug‗  yoki  kondensat  bilan  yuzni 

kuydirib olmaslik uchun qilinadi.  

Avvaldan silindrlarni taftish qilish yoriq va darzlar yо‗qligini kо‗zdan kechirib 

bajariladi,  shuningdek,  kо‗z  bilan  kо‗rsa  bо‗ladigan  zararlarning  yо‗qligiga  e‘tibor 

beriladi. Keyin maxsus prizmachalar va shchup yordamida silindr va porshen orasidagi 

maksimal  tirqish  aniqlanadi  (porshenning  yuqori  qismida).  Silindr  nominal 

diametridan  0,015  oshgan  tirqish  kattaligi  silindr  va  porshenni  о‗lchamlarini  mos 

holatga keltirishni, ya‘ni ta‘mirlash zaruriyati borligi bildiradi.