O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

11.3. Suv qum oqimli perforatsiya qilish  jihozlari 

 

Quduq  stvolini  mahsuldor  qatlam  bilan  birlashtirishni  amalga  oshirishda 

samarali  vositasi  bо‗lib  ―suv-qum-oqimli‖  perforatsiya  usulining  qо‗llanilishi 

hisoblanadi.  

―Suv-qum-oqimli‖  usulda  qum–suyuqliq  oqimining  abraziv  va  gidromonitor 

samarasining  yuqori  tezligidan  foydalanib,  tо‗siqlarni  ,mustahkamlash  tizmasini, 

sement  toshini  va  tog‗  jinsini  parchalash  amalga  oshiriladi.  Bu  jarayonda  maxsus 

chuqurlik  qurilmasining  qum  oqimli  perforatsiyaning  qisqa  quvuridan  (nasadkasidan) 

katta tezlikda oqim chiqib tо‗siqlarni parchalaydi.  

“Suv-qum-oqimli” ishlov berishning asosiy turlariga quyidagilar kiradi.  

- qidiruv quduqlarida qatlamlarni ochib namuna olishda va sinashda; 

-  quduqlarda  mahsuldor  qatlamlarni  ochish,  ikki  va  undan  kо‗p  bо‗lgan 

qatlamlarni bir quduq orqali ishlatishda va birgalikda yoki alohida suv haydash uchun 

jihozlashda qо‗llaniladi; 

---

 

324 

-  chuqur  joylashgan  qatlamlarni  hamda  yuqori  qatlam  bosimli  va  haroratli 

qatlamlarni ochishda;  

- yoriq kollektorli qatlamlarni ochishda; 

- kuchsiz о‗tkazuvchan sementlangan qatlamlarni ochishda; 

-  quduqlarda  berkitish  va  kapital  ta‘mirlash  о‗tkazilgandan  keyin  qatlamlarni 

ochishda; 

- neftli quduqlarni mahsuldorligini kuchaytirishda va haydovchi quduqlar orqali 

suv haydab keyin esa gidravlik yorib о‗zlashtirishda qatlamlarni ochishda; 

- ikkita yoki undan kо‗p tizmalar bilan berkitilgan qatlamlarni ochishda; 

-  mustahkamlash  va  boshqa  tizmalarni  quduqdan  chiqarib  olishda,  qirqish 

ishlarini bajarishda; 

-  quvurning  orqa  fazosida  sirkulyatsiyani  tiklashda,  sementlash  uchun  maxsus 

teshiklarni hosil qilishda, 

―Suv-qum-oqimli‖  ochish  oldin  tuz  kislotali  yoki  gidravlik  yorish  qо‗llanilgan 

qatlamlarda  hamda  past  qatlam  bosimli  yuqori  о‗tkazuvchanlikka  ega  bо‗lgan  yoki 

kuchli  suvlangan  qatlamlar  katta  ochilgan  bо‗lganda,  bunday  oraliqlarda  qо‗llansa 

kerakli samarani bermaydi. 

 

 ―Suv-qum-oqimli‖  ishlab  berish  maxsus  qurilma–gidravlik  perforatorlar 

yordamida  amalga  oshiriladi  va  bunda  qumli  suyuqlik  aralashmasining  maxsus 

mustahkam materiallari  qisqa quvur orqali tо‗siqqa yо‗naltiradi.  

 

Sanoatda  ichki  diametrlari  3;  4,5;  6  mm.  bо‗lgan    uch  xil  о‗lchamdagi  qisqa 

quvurlar (nasadkalar) ishlab chiqariladi. Mustahkamlash quvurlaridagi ushlanib qolgan 

quvurlarni qirqib olishda 3 mm, diametrdagi  kalta quvurlar qо‗llaniladi hamda qirqish 

chuqurligi kichik bо‗lishi kerak. 

 

Diametri  4,5  mm.  bо‗lgan    kalta  quvurlar  quduqlarni    perforatsiya    qilishda 

hamda suyuqliklarni haydash kо‗rsatgichi jarayoni chegaralanganda va boshqa turdagi 

ishlov berishda qо‗llaniladi.  

 

Bosim  chegaralanganda,  ochish  chuqurligi  maksimal  bо‗lishi  kerak  bо‗lganda 

(qidiruv quduqlarida, qatlamni gidravlik yorishda teshiklarni inisirovka qilishda va h.) 

va ishlov berishda 6 mm. diametri qisqa quvurlar qо‗llaniladi.  

---

 

325