O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

 

 

 

 

---

 

244 

Xulosa 

Neft  konlarini  murakkab  sharoitda  qatlamning  bosimi  va  debit  kо‗rsatgichi 

pasaygan davrda shtangali nasoslar yordamida ishlatish davri tо‗g‗risidagi ma‘lumotlar 

keltirilgan.  Nasoslarning  tarkibiy  qismi  va  ularni  ishlatishdagi  muammolarga  tо‗xtab 

о‗tilgan.  Nasoslar  yordamida  quduqlarni  ishlatishni  tadqiqotlash  ma‘lumotlari  bayon 

qilingan va qо‗llash bо‗yicha tavsiyalar keltirilgan. Nasos qurilmasining haqiqiy ishini 

diagrammasini  dinomografni  qo‘llab  olishda  mumkin,  qaysiki  u  muvozanatlagich 

boshchasining  shtanga  osma  nuqtasiga  o‘rnatiladi  va  salnikli  shtokning  ikkilamchi 

yurishida paydo bo‘ladigan hamma yuklarni qabul qiladi. Haydovchi qismidan siriqish 

(oqib  ketish)  quvurni  rezbali  birikmalari,  klapanlari  va  uning  egari,  plunjer  va  nasos 

silindri oralig‘idagi masofa orqali sodir  bo‘ladi. Haqiqiy dinamogrammalarni nazorat 

bilan taqqoslab nasos qurilmasining  nonormal ishining sabablari o‘rganiladi.   

Chuqurlik  nasos  yuqoriga  va  pastga  bir  yurishdagi  nazariy  diagrammasini  ishi 

paralellogramma  shaklida  bo‘ladi.    Foydasiz  fazo  kamayganda  qabul  qilish  hajmi 

oshadi  va  nasosni  to‘lish  koeffitsenti  yuqori  bo‘ladi.  Nasosda    foydasiz  fazoni 

kichraytirishga erishish uchun, plunjerning pastki uchiga qo‘shimcha haydovchi klapan 

o‘rnatiladi  hamda  u  nasosning  silindriga plunjerni  o‘tqazish  orqali  amalga  oshiriladi. 

Plunjerning  yurish  yo‘lining  uzunligini  uzaytirish  va  shu  bilan  birgalikda  chuqurlik 

nasosi  diametri  kichraytirilganda,  foydasiz  faza  hajmining  ulushi  kamayadi.  Kon 

sharoitlarida  nasos  dinamik  sathning  ostiga  chuqurroq  botiriladi.  Shtangali  nasos 

qurilmalarida  ishchi  neft    bilan  birga  chiqib  keladigan  qumlar  murakkabliklarni 

tug‘diradi. Nasosga qumning tushishi, plunjerni haydashini buzadi, natijada klapanlar 

orqali  suyuqliklarning  siriqishi  kuchayadi,  ko‘p  marta  plunjerning  nasosga  yopishib 

qolishi  sodir  bo‘ladi,  shtanga  uziladi,  quduqdan  suyuqlikni  uzatish  to‘xtaydi  va 

quduqni  ta‘mirlashga  to‘g‘ri  keladi.  Bunday  quduqlarda  ta‘mirlash  muddati  oralig‘i 

juda qisqadir.