O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

6.6-rasm. Gazlift quduqlarini davriy ishlatish tahlili: 

a – aralashtiruvchi kamera; b – ishchi teshikli va pakerli bir qatorli quvurlar. 1-ichki quvur; 2-

havo haydash; 3-aralashtirish kamerasi; 4-5- teskari  klapan; 6-kran – uzgich; 7-avtomatik 

qurilma; 8-datchik. 

Quduqqa  suyuqlik  tо‗plangandan  keyin  ishchi  agent  halqa  oralig‗iga 

haydaladi, suyuqlik aralashish kamerasining teskari  klapani (4, 5) yopiq bо‗lganda, 

kо‗taruvchi  quvurga  otiladi  va  undan  keyin  otma  quvurga  yо‗naltiriladi.  Teskari 

klapanning (5) mavjudligi suyuqlikning qatlamga ketishiga yо‗l qо‗ymaydi. 

Kо‗taruvchi  quvurdan  suyuqlik  otilgandan  keyin  ishchi  agentni  haydash 

tо‗xtatiladi,  kо‗taruvchi quvur  va otma  tizimdagi  bosimlar  tenglashadi,  bu  vaqtda 

aralashish  kamerasi  qatlamdan  kelgan  oqim  bilan  tо‗ladi.  Quduq  debitini 

kо‗taruvchi quvur orqali oqishi hisobiga kamayishini oldini olish uchun kо‗taruvchi 

---

 

202 

quvurni  boshmoqiga  teskari  klapan  (4)  о‗rnatiladi.  Bu  usulning  samaradorligini 

oshirish uchun haydash tizimi va otma tizim bilan birikish tizmalariga uch yurishli 

―jо‗mrak-qirquvchi‖  (6)  о‗rnatiladi,  berilgan  programma  asosida  datchik  (8)  va 

avtomatik qurilma (7) yordamida avtomatik rejimda ishlaydi. 

Davriy gazliftda aralashtirish kamerasini ishlatishning quyidagi kamchiliklari 

mavjud:  

quduqqa ikki qator quvur tushiriladi;  

ishlatish  tizmasining  о‗lchami  hamma  vaqt  ham  ikki  qator  quvurni 

tushirishga imkon bermaydi;  

tushirish  –  kо‗tarish  jarayonlarida  ozgina  ehtiyotsizlikka  yо‗l    qо‗yilsa, 

avariyani keltirib chiqaradi. Asosan bu holat chuqur va qiya quduqlarni ishlatishda 

xavflidir.