Oʼzbekiston respublikаsi oliy vа oʼrtа mаxsus tа’lim vаzirligi p. M. Matyaqubova, sh. M. Mаshаripov, X. sh. Jabborov “fan va texnikada o’lchashlar noaniqligi”

7.3. Qamrab olish koeffitsientini tanlash va kengaytirilgan noaniqlikni baholash boʼyicha amaliy misollar
1-misol
Tortishning yigʼindi standart noaniqligi kalibrlash bilan bogʼliq boʼlgan standart noaniqlikning hissasi, va beshta takroriy kuzatishlarning standart ogʼishi ga asoslangan. Kengaytirilgan noaniqlikni hisoblang.
Yechim
Yigʼindi standart noaniqlikni quyidagi formula asosida baholaymiz

(7.3.1)

Erkinlik darajasu v=n-1=5-1=4 ga teng.
Shunga koʼra, k Styudent taqsimotining ikki tomonlama t qiymatiga teng deb qabul qilinishi kerak. t ning bu qiymati toʼrtta erkinlik darajasi va 95 % ishonchlilik sathi uchun, jadvalga muvofiq (А ilova) holda 2,8 ga teng. Bundan, k ni 2,8 ga teng deb qabul qilinadi.
Kengaytirilgan noaniqlikni qiymatini aniqlaymiz

(7.3.2)

Javob
Kengaytirilgan noaniqlikni qiymati ga teng.
2 misol
Uchta parellel sinov oʼtkazish natijasida quyidagi natijalar olindi: ; standart ogʼishga asoslangan noaniqlik ;kalbirovka bilan bogʼliq boʼlgan noaniqlik .
Echim
Yigʼindi standart noaniqlikni quyidagi formula asosida baholaymiz

(7.3.3)

Yuqoridagi qoidalarga asosan, Stьyudent mezonining ikki tomonlama qiymatiga asosan А-ilovadan foydalangan holda qamrab olish koeffitsientini qiymati ga teng. Erkinlik darajasi soni v=n-1=3-1=2 ga teng.
Kengaytirilgan noaniqlikni qiymatini aniqlaymiz

(7.3.4)