O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti

 
 
13-MAVZU. SANOAT MIQYOSIDA ISHLAB CHIQARILGAN DORI 
VOSITALAR TAHLILI. SIRTGA ISHLATILADIGAN ERITMALAR 
TAHLILI. 
Ishdan maqsad:
M
аvzu bo`yicha bilimlarni rivojlantirish, sаnоаtdа ishlаb chiqаrilgаn dоri 
v
оsitаlаri tахlilini mustaqil tarzda tashkil etishda ularning o`ziga xosligini e`tibordan chetda 
qoldirmaslik. 
 
Masalaning qo‘yilishi: 
Levоmitsetin 0,25 % spirtli eritmаsi tахlili misolida Sаnоаtdа 
ishlаb chiqаrilgаn dоri vоsitаlаri tаhlilini mustaqil tarzda tashkil etish
 

---

392 
Ishni bajarish uchun namuna:
Sаnоаtdа ishlаb chiqаrilgаn dоri vоsitаlаrni nаmunаlаri, me`yoriy 
hujjatlari. Levоmitsetin 0,25 % spirtli eritmаsi tахlili
 
Levomitsetin eritmasi 0,15; 0,2; 0,25% – 10,0 
Chinligini aniqlash. 1. Bir necha tomchi eritmaga 4-5 ml 10% li natriy gidroksid 
eritmasidan qo‘shilib, qizdirilganda avval sariq, so‘ngra qizil rang, keyin qizil rangdagi cho‘kma 
hosil bo‘lib, ammiakning hidi seziladi. 
1. Bir necha tomchi eritmaga 2 ml suyultirilgan xlorid kislotasi, 0,1 g rux kukuni qo‘shilib 
suv hammomida 2-3 daqiqa qizdiriladi. So‘ngra eritma sovitilib filtrlanadi va 0,5 ml 1% li natriy 
nitrit eritmasi va 2 ml 
β
-naftolning ishqoriy eritmasidan qo‘shilsa qizil rang hosil bo‘ladi 
(azobo‘yoq hosil bo‘lish reaksiyasi). 
Miqdorini aniqlash. Nitritometrik usul. 2-3 ml eritmaga 1 ml konsentrlangan xlorid 
kislotasi va 0,25 g rux kukuni, yana 1 ml konsentrlangan xlorid kislotasi qo‘shilib, 15 daqiqadan 
so‘ng filtrlanadi. Filtr qog‘ozi va kolba 40 ml suv bilan yuvilib, asosiy filtratga qo‘shiladi. 
Eritmaga 1 g kaliy bromidi, 2 tomchi tropeolin 00 va 1 tomchi metil ko‘ki eritmasidan qo‘shilib, 
0,02 mol/l natriy nitrit eritmasi bilan titrlanadi. 1 ml 0,02 mol/l natriy nitrat eritmasi 0,006462 g 
levomitsetinga mos keladi. 
2.Spektrofotometrik usul. 100 ml hajmli o‘lchov kolbasiga 1 ml eritmadan solinib, 
belgisigacha suv bilan suyultiriladi va 278 nm to‘lqin uzunligida optik ko‘rsatkichi aniqlanib, 
formula bo‘yicha levomitsetinning miqdori hisoblanadi: 
l
D
Х
*
298
100
*
=
3. Fotoelektrokolorimetrik usul. 1 ml eritmaga 1 ml konsentrlangan xlorid kislotasi 0,1 g 
rux kukunidan qo‘shilib, 15 daqiqadan so‘ng 25 ml hajmli o‘lchov kolbasiga solinib, suv bilan 
belgisigacha suyultiriladi va filtrlanadi (A eritma). 
0,5 ml A eritmaga 1 ml 0,1% li natriy nitrit eritmasi qo‘shilib, 3 daqiqadan so‘ng suv bilan 
8 ml gacha suyultirilib, 2 ml 1% li 
β
-naftol eritmasidan qo‘shiladi. 10 daqiqadan so‘ng eritmaning 
optik ko‘rsatkichi 364 nm to‘lqin uzunligida 5 mm qalinlikdagi kyuvetada aniqlanadi. 
Solishtiriluvchi eritma 1 ml 0,1% li natriy nitrit, 7 ml suv va 2 ml 1% li 
β
-naftolning 
ishqoriy eritmasidan iborat. 
Bir vaqtning o‘zida 1,5 ml levomitsetinning standart eritmasiga yuqoridagi reaksiyani 
bajarib optik ko‘rsatkichi aniqlanadi (0,00003 g). Levomitsetinning % miqdorini quyidagi formula 
orqali hisoblanadi. 
5
,
0
*
*
100
*
25
*
00003
,
0
*
0
l
D
D
Х
=
Levomitsetin standart eritmasini tayyorlash uchun 0,1000 g levomitsetin 100 ml hajmli 
o‘lchov kolbasida eritiladi (A eritma), uning 10 ml ni yana 100 ml hajmli o‘lchov kolbasida 
suyultiriladi (B eritma). 5 ml B eritmaga 1 ml konsentrlangan xlorid kislota, 0,1 g rux kukuni 
qo‘shilib, 15 daqiqadan so‘ng 25 ml hajmli kolbaga o‘tkazilib, belgisigacha suyultiriladi va 
filtrlanadi. 
1 ml standart eritma 0,00002 g levomitsetinning qaytarilgan shaklini saqlaydi.