O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti

Nazorat savollari: 
 
1. D
оri mоddаlаrniig bаrqаrоrligi nima? 
2.D
оri mоddаlаrniig bаrqаrоrligigа tа’sir etuvchi оmillаr qaysi? 
3.D
оri mоddаlаrniig bаrqаrоrligi bilаn bоg’liq bo’lgаn kimyoviy reаktsiyalаrni yozing. 
4.D
оri vоsitаlаrini turg’unligini оshirish yo’llаri qanday? 
5.D
оri mоddаlаrining sаqlаnish muddаtlаrini аniqlаsh usullari qanday?
 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.
Belikov V.G. Farmatsevticheskaya ximiya. Moskva. «V
ыsshaya shkola» 1993g. -608s. 
2.
SHrayker R., Fyuzon R. I dr. Identifikatsiya organicheskix soedineniy. M., 1983. 
3.
Pogodina L.I. Analiz mnogo komponentnыx lekarstvennыx form. Minsk. 1985. 
4.
Aksenova E.N. i dr. Rukovodstvo k laboratornыm zanyatiyam po farmatsevticheskoy ximii. 
Moskva. 1977.
 
5-MAVZU. DORI VOSITALARINING YAROQLILIK MUDDATINI 
ANIQLASH USULLARI 
 
Ishdan maqsad:
Dori vositasining yaroqlilik muddati, uni aniqlash yo`llari va shu asosda 
dori vositasining Mhlarini shakllantirish to`g`risida bilimlarga ega bo`lish. 
 
Masalaning qo‘yilishi: 
Turli (tabiiy, tezlashtirilgan eskitish va b.) usullarda dori 
vositasining sifat ko`rsatkichlarini o`zgarishini aniqlash.
 
Ishni bajarish uchun namuna 
Talabalarga saqlanish muddatiga ta’sir etuvchi omillar tushuntiriladi. Yana 
stabilizatorlarning dori moddalartni saqlanishidagi ahamiyati sulfatsil natriy ko’z tomchilari 
namunasida ko’rib chiqiladi, bunda talabalarga stabilizatorli hamda stabilizator qo’shilmagan ko’z 
tomchisi tahlil uchun beriladi. 
20% li sulfatsil natriy eritmasi 
Tarkibi: Sulfatsil natriy 2,0 
Tiosulfat natriy 0,015 
Xlorid kislota eritmasi 1 mol\l 0,035 ml 
Suv 10 ml gacha 
Chinligini aniqlash.
Sulfatsil natriy.
1. 2 tomchi eritmaga 5-6 tomchi suyultirilgan xlorid kislota, 2-3 tomchi 0,1 mol\l li natriy 
nitrit eritmasi qo'shib aralashtirilgach, 1-2 ml b-naftolning ishqoriy eritmasiga 0,1-0,3 ml 
aralashmadan qo'shilsa qizil rang hosil bo'ladi. 
2. 2-4 tomchi eritmaga 2-3 tomchi mis sulfat eritmasi qo'shilsa ko'k-yashil cho'kma hosil 
bo'ladi. 
Natriy tiosulfat. 1 ml eritmaga tomchilab 0,02 mol\l li yod eritmasidan qo'shilsa, eritma 
rangsizlanadi. 

---

370 
Miqdorini aniqlash.
Sulfatsil natriy. 1 ml eritmaga pipetkada o'lchab 9 ml suv qo'shiladi (A eritma). 
1. 1 ml A eritmaga 2 tomchi metiloranj va 1 tomchi metilen ko'ki eritmalaridan solib 0,1 
mol
ь\l li hlorid kislota eritmasi bilan binafsha ranggacha titrlanadi. 
1 ml 0,1 mol\l li xlorid kislota eritmasi 0,02542 g sulfatsil natriyga mos keladi. 
2. 1 ml A eritmaga 1 ml suyultirilgan xlorid kislota, 5 ml suv, 0,2 g kaliy bromid, 2 
tomchi tropeolin 00, 1 tomchi metilen ko'ki solib, 18-20 °C haroratda 0,1 mol\l li natriy nitrit 
eritmasi bilan titrlanadi. Titrlash avvaliga har daqiqada 0,1-0,2 ml titrantdan qo'shish orqali, 
ekvivalent nuqtaga 0,1 ml qolganda esa har daqiqada 1-2 tomchi qo'shish orqali amalga oshiriladi. 
Shuning uchun titrlashga necha ml 0,1 mol\l li natriy nitrit eritmasi sarf bo'lishi mumkinligini 
avvaldan bilish uchun nazariy hisob qilish lozim.