O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’zbekiston jahon tillari universiteti

minister

‖  termini  o‘rta  asrlarda  qadimgi  fransuz  tilidagi 

minister, 

kelib 

chiqishi lotin tilidan bo‘lib xizmatkor, qatnashchi ma‘nolarini anglatib minus ya‘ni 

kam 

manosidan kelib chiqqan.

83

 

Министр  –  termini  hukumat  boshqaruv  stukturasining  asosiy  raxbari 

hisoblanadi.  Ingliz  tilidan  o‘zlashtiriligan  bo‘lib,  boshqa  mamlakatlarda  misol 

uchun  AQSH,  Buyuk  Britaniya,  Meksikada  devonxona  a‘zosi  deyiladi,  Buyuk 

Britaniyada esa alohida vazirlarni davlat kotibi dab ham atashadi. 

Vazir  (arab.  —  yuk  koʻtaruvchi)  —  oʻrta  asrlarda  Yaqin  va  Oʻrta  Sharq 

davlatlarida, shu jumladan Oʻrta Osiyo xonliklarida hukumat idorasi yoki kengashi 

(devon)  boshligʻi.  V.  lar  vaziri  aʼzam  rahbarligida  davlatni  idora  etish  vazifalari 

bilan shugʻullangan. V. lar podshoh, xon viloyat hokimligiga tayinlagan shahzoda 

va  xonzodalarning  yordamchilari  hisoblangan.  Arab  xalifaligida  V.  lavozimini  1-

bulib  xalifa  al-Mansur  (754—775)  joriy  etgan.  Somoniylar  davrida  10  devon 

boʻlib, ularni xojayi buzurg  , sohib barid,  mushrif, vakil,  muxtasib va b.  vazirlar 

boshqargan.  Amir  Temur  va  uning  vorislari  zamonida  saltanatning  markaziy 

maʼmuriyatini  bosh  vazir  —  devonbegi  boshliq  7  V.  dan  iborat  arkoni  davlat 

boshkargan.  Ular:  1)  mamlakat  va  raʼiyat  ishlari,  2)  harbiy  ishlar,  3)  ti-jorat,  4) 

moliya ishlari boʻyicha V. lar sanalib, yana 3 nafar maxsus V. chegara viloyatlari 

va tobe  mamlakatlardagi ishlarni nazorat qilib turgan. Maz-kur  7  V. devonbegiga 

boʻysungan  va  ular  bilan  bamaslahat  davlatning  muhim  moliyaviy  ishlarini  olib 

borishgan.  Xiva  xonligida  V.  yuqori  mansabdor  shaxs  sanalib,  vazifasi  soliq 

toʻplash,  qoʻshni  xonliklar  bilan  aloqa qilish,  amaldorlarni  tayinlash  va h.  k. dan 

iborat boʻlgan. 

Lingvomadiniy  jihatdan  esa  rus  tilidagi