O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’zbekiston xalqaro islom akademiyasi

MA’LUMOTLAR BAZASI

9-MAVZU

MA’LUMOTLAR BAZASINI TASHKIL ETISH USULLARI.

REJA:

1. 
   Ma’lumotlar bazasi.
   
2. 
   Ma’lumotlar bazasi turlari va axborot tizimlarini qurishdagi roli.
   
3. 
   Ma’lumotlarni strukturalash va ma’lumotlar modellari.
   
4. 
   Ma’lumotlar bazasining ierarxik, relyatsion va ob’ektga yo‘naltirilgan modellari.
   
5. 
   Ma’lumotlar bazasining asosiy ob’ektlari.
   
6. 
   Ma’lumotlar bazasini tashkil etish usullari.
   

Kalit so'zlar: Ma’lumotlarni saqlash, izlash, joylashtirish va qayta ishlash usulllari.

Hozirgi zamon axborotlash jamiyatining rivojlanishi ma’lumotlarni ortib borishi borgan sayin , ularni tartiblash , ulardan foydalanish, mukammalligini ta’minlash maqsadida , axborot texnologiyasi yangi bir tarmog‘ini yaratilishiga zarurat tug‘dirdi. Ya’ni ma’lumotlarni jamlash ularni qayta ishlash, izlash amallari ulardan foydalanish ishlari ma’lumotlar bazasi (MB) tushunchasini olib keldi.

Ya’ni keng ma’noda ma’lumotlar baza deganda real dunening konkret ob’ektlari haqidagi ma’lumotlar to‘plamini tushunish mumkin.

Ma’lumotlar bazasi – bu o‘zaro bog‘langan va tartiblangan ma’lumotlar majmuasi bo‘lib, u ko‘rilayotgan ob’ektlarning hususiyatini, holatini va ob’ektlar o‘rtasidagi munosobatni ma’lum soxada tavsiflaydi. Informatsion texnologiyalarning rivojlanishi va axborot oqimlarining tobora ortib borishi, ma’lumotlarning tez o‘zgarishi kabi holatlar insoniyatni bu ma’lumotlarni o‘z vaqtida qayta ishlash choralarini qidirib topishga undaydi. Ma’lumotlarni saqlash, uzatish va qayta ishlash uchun ma’lumotlar baza (MB) ni yaratish, so‘ngra undan keng foydalanish bugungi kunda dolzarb bo‘lib qolmoqda.

Darhaqiqat, hozirgi kunda inson hayotida MB da kerakli axborotlarni saqlash va undan oqilona foydalanish juda muhim rol o‘ynaydi. Sababi: jamiyat taraqqiyotining qaysi jabhasiga nazar solmaylik o‘zimizga kerakli ma’lumotlarni olish uchun, albatta, MB ga murojaat qilishga majbur bo‘lamiz. Demak, MB ni tashkil qilish axborot almashuv texnologiyasining eng dolzarb hal qilinadigan muammolaridan biriga aylanib borayotgani davr taqozasi.

Ma’lumki, MB tushunchasi fanga kirib kelgunga qadar, ma’lumotlardan turli ko‘rinishda foydalanish juda qiyin edi. Dastur tuzuvchilar ma’lumotlarini shunday tashkil qilar edilarki, u faqat qaralayotgan masala uchungina o‘rinli bo‘lardi. Har bir yangi masalani hal qilishda ma’lumotlar qaytadan tashkil qilinar va bu hol yaratilgan dasturlardan foydalanishni qiyinlashtirar edi.

SHuni qayd qilish lozimki, MB ni yaratishda ikkita muhim shartni hisobga olmoq zarur: