O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’zbekiston xalqaro islom akademiyasi

Tayanch so’z va iboralar: Ichki muharrir, tashqi muharrir, OLE texnologiyasi, buyruqlar menyusi, piktogrammali menyu, qaynoq klavishalar, hujjat oynasi, tatbiqiy dasturlar oynasi.
Tahrirlovchi dasturlar

Shaxsiy kompyuterda har bir foydalanuvchi turli hujjat va matnlarni tayyorlash zarurati tug‘iladi. Bunda matnlarni tayyorlashda foydalanuvchi uchun ko‘pgina qulaylik yaratiladi va hujjatlar sifati oshadi. Bunday qulayliklarni yaratib beruvchi programmalarga matn muharirlari deb ataladi. Matn muharirlari matnlarni kiritish, o‘zgartirish, ko‘chirish va bosmaga chiqarish kabi bir qancha imkoniyatlarga ega. Bunday matn muharirlariga Lyeksikon, WD, PE2, Word va boshqalarni misol keltirish mumkin. Hozirgi kunda eng ko‘p ishlatiladigani bu MS Word dasturi bo‘lib unda juda katta imkoniyatlar mavjud va u Windows muhitida ishlaydi.

MS Word matn muharriri Windows sistemasi muhitida ishlaydigan matn muharriri bo‘lib, oddiy va murakkab strukturali matnli hujjatlarni tashkil qilish va chop etish uchun xizmat qiladi. MS Word matn muharriri yordamida har qanday hujjatni tez va bosmaxona talabiga javob beradigan darajada tayyorlash mumkin. Word matn muharriri matnlar ustida bajariladigan hamma opyeratsiyalarni keraklicha bajarish imkoniyatlariga ega bo‘lib, zamonaviy komp’yuter texnologiyasining hamma talabini o‘z ichiga oladi.

Tahrirlovchi dasturlar 2 ta guruhga bo‘linadi:

- sistemada mavjud ichki taxrirlovchi dasturlar;

-sistemadan tashqi tahrirlovchi (protsessor) dasturlar. Hozir xamma foydalanuvchilar Windows da ishlashga o‘tgani munosabati bilan quyida undagi mavjud ichki va tashqi muharrirlarni keltiramiz.

Ichki muharrir misoli sifatida Write ni keltirishimiz mumkin. Bunday muharrirlarning taxrirlash imkoniyatlari yetarlicha bo‘lmagani uchun undan odatda oddiy xatlarni va turli hujjatlar matnini tayyorlashda foydalaniladi.

Tashqi muharrir misoli sifatida hozirda eng ko‘p tarqalgan Ms Word tahrirlovchisini (bunda albatta nisbatan sekin xisoblangan Leksikon, CHiwriter va boshqalarni ham unutish kerak emas) keltirishimiz mumkin. Albatta bu tahrirlovchi o‘zining imkoniyatlari jihatidan boshqalaridan ancha ustun turadi. Uning inglizcha va ruscha versiyalari mavjud bo‘lib, u doimo rivojlanib boradi.

WinWord oddiy rejimda ishlash bilan birga, ikkinchi tomondan chegaralanmaganlik imkoniyatlariga ega. U bor shriftlarni, shu jumladan, milliy shriftlarni osongina ishlatish imkoniyatini beradi. Hozircha ingliz, rus hamda xorijiy tillarda yozilgan jumlalarni orfografik va semantik xatolarini avtomatik ravishda tuzata olishi, matnlarni istalgan ko‘rinishda va o’lchamda chiqarishi, matnlar bilan ishlashni tez amalga oshirishi, texnikaviy matnlardagi formulalar bilan va ishlashning osonligi va yana juda ko‘p boshqa jihatlari bilan boshqa matn taxrirlovchilarydan farq qiladi. Uning yana muhim bir hususiyati, agarda turli jadvallar, diagrammalar va grafiklar matnda ishlatilishi talab qilinsa, boshqa amaliy dasturlardan foydalanish (OLE texnologiyasi) imkoniyatini beradi, masalan:

• elektron jadvallardan Lotus 1, 2, 3, Ms Excel;

• grafik taxrirlovchilardan Corel Draw, Paint Brush;

• taqdimot uchun foydalaniladigan Ms Power Point;

• ma’lumotlar bazasidan Ms Access, Visual Fox Pro va boshqalardan foydalanib, ularda olingan ob’ektlarni tayyorlangan hujjatlar tarkibiga kiritish mumkin.

Xullas, WinWordning imkoniyatlari kengayib borib, hozirda u ajoyib chop qiluvchi sistema tarzida shakllandi desak yanglishmaymiz.