|
Org – davlat muassasalari,
Net – telekommunikatsiya muassasalari,
Int – xalqaro muassasalar,
Mil – harbiy muassasalarga oid ma’luMBtlar..
Bundan tashqari, hozirgi kunda mamlakatlar kodi va ularning kommunikatsion imkoniyatlari sistemasi ishlab chiqilgan (uni Medison universiteti professori-Internet koordinatori Larry Landweber 1992 yili taqdim qilgan). Masalan, BIUF – UZ kodi O’zbekistonda BITNET, INTERNET, UUCP, FIDONET xizmatlari to‘la yo‘lga qo‘yilganligini bildiradi.
Ma’lumki, Internet xost kompyuterlari domen nomi orqali topiladi. Masalan, www.lpmm.univ-metz.fr/ euromech yozuv WWW xizmatga oid lpmm xost kompyuteri Frantsiyaning(fr) Mets universitetida (univ-metz) joylashganligini bildiradi. Internet dasturlari avtomatik ravishda xost kompyuterlar domen manzillarini IP manzilga o‘zi o‘tkazadi. Demak, xost kompyuterlar IP manzil orqali ma’lumotlar bilan almashadi.
Bugungi kunda Internet ning quyidagi imkoniyatlari qo‘llanilmoqda:
- FTP (File Transter Protocol – fayllarni uzatish protokoli) – kompyuterning katalog va fayllariga kirish, ularni yangilash, yo‘qotish hamda fayllardan nusxa olish imkoniyatlarini ro‘yobga chiqaruvchi vositalar;
- Gopher- arxivlashgan axborotlarga ko‘pqatlamli menyu orqali murojaatni yuzaga keltiruvchi vositalar;
- WWW (World Wide Web – xalqaro o‘rgimchaksiMBn to‘r deb ataladi) kompyuter tarMBqlarida kerakli ma’luMBtni ko‘rishni gipermurojaat deb ataluvchi usul bilan kompyuter tarMBqlarida joylashtirish yo‘li(bu nom Tim Berusers- Lee tomonidan kiritilgan). WWW da nuqtalar rolini komp yuter o‘ynaydi. YO‘llar sifatida telefon yo‘llari ishlatiladi.
Demak, Web sistemasida ma’lumotlar gipermatnli hujjatlar shaklida olinadi. Gipermatn boshqa matnli hujjatlarga yo‘l ko‘rsatuvchi matndir. Matndan tashqari boshqa shakldagi ma’lumotlarni ham beruvchi hujjatlar gipermedia hujjatlari deyiladi.
Xullas, Internet tarmog‘ining ikkita yo’nalishi mavjud:
Birinchisi–millionlab kompyuterlardan iborat xalqaro komputerlar tarmog‘i bo‘lsa, ikkinchisi esa millionlab hujjatlarni birlashtiruvchi xalqaro informatsion maydondir. Ammo ko‘pincha, Internet deganda eng keng tarqalgan WWW xizmati tushuniladi. WWW Formatda uzatilgan axborot Web sahifasi deyiladi. Demak, Web–sahifasi kompleks hujjat bo‘lib-tasvir, tovush, matn, musiqa, videotasvir va animatsiya ma’lumotlarini o‘zida aks ettiradi.
Web sahifasini qabul qilish va uni uzatish uchun maxsus dasturlar ishlatiladi. Bunday dasturlar brouzer deb ataladi. Brouzer biror Web sahifasidan boshqasiga o‘tishni rang va ajratish (chegaralash) yo‘li bilan amalga oshiradigan gipermatnli (giperTekstli) chegaralash yordamida bajaradi. Xozirgi kunda eng ko‘p tarqalgan brouzerlardan Netscape Navigator va Microsoft Internet Explorer ma’lum.
Fayllarni Internet orqali uzatishni FTR xizmati bajaradi (protokol orqali). Ma’lumki, Web–sahifasi Formatlangan elektron hujjatdir. Ba’zan Web sahifasining ayrimlari ob’ektga bog‘lik bo‘lgan alternativ matnga ham ega bo‘lishi mumkin. Berilgan Web sahifasiga o‘tish uchun uning URL dagi adresi aniq bo‘lib, u adres paneli maydonida ifodalanadi (Enter tugmachasi bosiladi).
Ko‘pgina Web- hujjatlar gipermatnli uzatishga moyil bo‘ladi. Giperuzatish) – bu Web sahifasining ob’ekti bo‘lib, u boshqa bir Web sahifasi adresini o‘zida saqlaydi. Bunday ob’ekt tariqasida matn fragmenti yoki rangi, yoxud tasviriy grafika bo‘lishi mumkin. Fayllarni FTR protokoli bo‘yicha qabul qilish uchun Internet Explorer sharxlovchisi Master zagruzki faylini ishga tushiradi. Faylni yuklash maxsus muloqot oynasida akslanadi.
Web sahifasi akslanishini boshqarish.
SHarxlovchining oddiy ish boshlashi menyuning «Vid» punkti buyrug‘i bilan ifodalanadi. Bunda dastur oynasining tashqi ko‘rinishi o‘zgaradi (uskunalar paneli akslanishi, qatorlar holati va yordamchi panellar boshqa- riladi). Web sahifasi shrifti SHrift buyrug‘i bilan, Ostanovit va Obnovit buyruqlari bilan esa yuklanishni to‘xtatish va qaytadan yuklash jarayonlari amalga oshadi. Ma’lumki, Web da ma’lumotlar Web sahifalari shaklida beriladi. Bu sahifalar maxsus HTML tilida tashkil qilinadi. HTML (Hyper Text Markup Language) – hujjatning tuzilishini ifoda-lovchi uncha murakkab bo‘lmagan buyruqlar majmuidan iborat.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
