O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’zbekiston xalqaro islom akademiyasi

Uzеl – tarmoqning uzatish vositasiga ulangan har qanday qurilma.

Fayl – axborot tashuvchi mashinaga taqdim etilgan ma'lumotlarning nomlangan yig’indisi.

Prezentatsiya - bu slaydlar va maxsus effektlar to’plami bo’lib, ularni ekranda ko’rsatish, tarqatiladigan material, dokladni plani va konspekti shaklida bitta faylda saqlanadi.

Slayd - bu prezentatsiyaning alohida kadri bo’lib, o’z ichiga matnni, sarlavhalarni, grafik va diagrammalarni olishi mumkin.

Tarqatiladigan material - qulay shaklda bosib chiqarilgan va tanishish uchun mo’ljallangan materiallar.

Dizayn qolipi - professional tomonidan oldindan tayyorlab qo’yilgan grafiklar, bo’yoqlar, jilolar, tovushlar namunasi bo’lib, ular slaydlarda ishlatish uchun mo’ljallangan.

Ranglar sxemasi - bu 8 xil ranglardan tashkil topgan to’plam bo’lib, prezentatsiyalar uchun asosiy ranglar sifatida ishlatiladi.

Animatsiya - bu slaydlarni namoyish qilish va ko’rsatishda ularni samaradorligini oshiruvchi tovush, rang, matn va harakatlanuvchi effektlar va ularni yig’indisidan iborat.

Operatsion tizim (OT) – bu EHM zaxiralarini boshqarish, amaliy dasturlarni chiqarish va ularning tashqi qurilmalar, boshqa dasturlar bilan o’zaro aloqasini amalga oshiruvchi, shuningdek, foydalanuvchining kompyuter bilan muloqotini ta’minlovchi dasturiy vositalar yig’indisidir

Foydalanuvchi interfeys – foydalanuvchining dasturiy yoki EHM bilan o’zaro ta’siridagi dasturiy va apparat vositalaridir.

Shaxsiy kompyuterlar (ShK) – hammaboplik va qo’llashda universallik talablarini qoniqtiruvchi bir kishi foydalanadigan mikroEHMlardir.

Dasturiy interfeys – hisoblash tizimi doirasida qurilma va dasturlar o’zaro ta’sirini ta’minlovchi vositalar yig’indisi.

Operatsion qobiq – biror bir dastur va foydalanuvchi o’rtasidagi qatlam yoki boshqa dastur ustida usqurtma bo’lgan dastur.

Mijoz (klient) – vazifa, ishchi stansiya yoki kompyuter tarmog’idan foydalanuvchi.

Printer – axborotni qog’ozga tushiruvchi moslama.

Sensor ekranlar – tasvirlar, dastur yoki buyruqlar ayrim elementlarini displey ekranida ShK ga kiritish uchun mo’ljallangan.

Skaner – qog’ozli tashuvchilardan avtomatik hisoblash va ShK ga mashinada yozilgan matnlar, grafiklar, rasmlar, chizmalarini kiritish uchun mo’ljallangan moslama.

Telekommunikatsiya – kompyuter tarmoqlari va zamonaviy texnik aloqa vositalari negizida ma’lumotlarni masofadan uzatishdir.

Uzel – tarmoqning uzatish vositasiga ulangan har qanday qurilma.

Fayl – axborot tashuvchi mashinaga taqdim etilgan ma’lumotlarning nomlangan yig’indisi.

Amaliy dasturlar paketi (ADP) – bu muayyan (funksional tizimosti, biznes - ilova) sinf vazifalarini hal etish uchun mo’ljallangan dasturlar majmui.

Axborot jamiyati – ko’pchilik ishlovchilarning axborot, ayniqsa uning oliy shakli bo’lmish bilimlarni ishlab chiqarish, saqlash, qayta ishlash va amalga oshirish bilan band bo’lgan jamiyatidir.

Axborot zaxiralari – alohida xujjat va alohida xujjat to’plami, axborot tizimlari (kutubxona, arxiv, fond, ma’lumotlar banklari, boshqa axborot tizimlari) dagi xujjatlar va xujjatlar to’plamidir.

Axborot texnologiyasi (AT) – ob’ekt, jarayon yoki xodisaning holati xaqida yangi sifat axboroti olish uchun ma’lumotlar yiјish, qayta ishlash va uzatish (boshlanјich axborot) vosita va uslublari jamlanmasidan foydalanadigan jarayondir.

Videomonitor (displey) - ShK ga kiritiladigan va undan chiqadigan axborotni aks ettiruvchi moslamadir.

Dasturiy interfeys – hisoblash tizimi doirasida qurilma va dasturlar o’zaro ta’sirini ta’minlovchi vositalar yiјindisi.

Informatika – kompyuterlar yordami va ularni qo’llash muxiti vositasida axborotni yangilash jarayonlari bilan boјliq inson faoliyati soxasidir.

Ishchi stansiyalar – muayyan turdagi (grafik, muxandislik, nashriyot va boshqalar) ishlarni bajarishga ixtisoslashtirilgan bir kishi foydalanadigan qudratli mikro - EXM lardir.

Klaviatura – son bilan ko’rsatiladigan, matnli va boshqariluvchi axborotni ShKga qo’l yordamida kirishi uchun mo’ljallangan moslama.

Qobiq – biror bir dastur va foydalanuvchi o’rtasidagi qatlam yoki boshqa dastur ustida usqurtma bo’lgan dastur.

Mijoz (klient) – vazifa, ishchi stansiya yoki kompyuter tarmoјidan foydalanuvchi.

Operatsion tizim (OT) – bu EXM zaxiralarini boshqarish, amaliy dasturlarni chiqarish va ularning tashqi qurilmalar, boshqa dasturlar bilan o’zaro aloqasini amalga oshiruvchi, shuningdek, foydalanuvchining kompyuter bilan muloqotini ta’minlovchi dasturiy vositalar yiјindisidir.

Axborot - tushunchasi lotincha informatio so’zidan kelib chiqqan bo’lib, biror-bir dalil, voqea, hodisani bayon qilish tushunchasini bildiradi.

Iqtisodiy axborot - ishlab chiqarish jarayonlarini, moddiy resurslar, bozorlar, bank va moliya muassasalari bilan to’g’ridan-to’g’ri bog’liqdir.

Operativ modellar - boshqarishda operativ karorlar qabul qilishni qo’llab quvvatlash uchun foydalaniladi.

Taktik modellar - boshkaruvchilar tomonidan mavjud zaxiralardan foydalanishni taksimlash va nazorat qilish uchun kulaniladi.

Katalog - Fayllar nomi, hajmi, yozilgan vaqti kabi ma’lumotlarni saqlovchi diskdagi maxsus joy.

Kengaytgich - Faylning mazmunini tasvirlaydi. Kengaytgich nomiga qarab, faylning qanday programmaga mansubligini aniqlasa bo’ladi.

Avtotaxrirlagich - Matnni kiritish jarayonida ayrim holatlar tez-tez takrorlanadi. Bu holatlarni matn kiritilayotganda avtomat ravishda to’g’rilash mumkin. Bu amal avtotaxrirlash deb ataladi va uni avtotaxrirlagich bajaradi.

Adapter - Kompyuter qo’shimcha qurilmalari ishini boshqaruvchi elektron sxema, uni kontroller deb xam ataladi.

Antivirus - Viruslarni aniqlovchi va ulardan kompyuterni tozalovchi maxsus programma.

Arxivdan tiklash - Faylni arxivli fayldan qayta tiklash.

Registrlar-turli uzunlikdagi tez xarakatlanuvchi xotira uyachalaridir.

Mikroprosessorning interfes tizimi- ShKning boshqa moslamalar bilan bog’liqligi va aloqasini amalga oshiradi.

Ma’lumotlarni aks ettirish - ma’lumotlarni inson qabul qilishi uchun foydali shaklda taqdim etish.

Multimedia vositalari - bu insonga o’zi uchun tabiy muxit: tovush, video, grafika, matnlar va boshqalardan foydalanib, kompyuter bilan muloqotda bo’lishga imkon beruvchi texnik va dasturiy vositalar majmuidir.

Texnologik jarayon - bu xarakatlarni bajarish uchun zarur bulgan vosita va zaxiralar, ularning izchilligi , xatti xarakatlarini belgilaydi.

Avtomatlashtirlgan axborot texnologiyalari (AATex) - boshqaruv vazifalarini xal qilish uchun rivojlangan dasturiy ta’minlanish, hisoblash texnikasi va aloqaning foydalanilgan vositalari hamda axborotlarni mijozlarga taklif qilishning usullarini qo’llash asosida axborotlarni yig’ish, ruyxatga olish, uzatish, jamlash, qidirish, ishlab chiqish operatsiyalarini amalga oshirish usullari va vositalarning tizimli tashkil kilingan majmui.

Apparatli texnik vosita - bevosita hisoblash texnikasi o’rnatiladigan yoki u bilan ma’lum interfeys orqali bog’liq qurilmalar.

Boshqaruv tizimi - boshqaruv vazifasini amalga oshiruvchi tizim . Bu tizim tomonidan amalga oshiriladigan eng muhim vazifalar bashoratlash, bashoratlash, rejalashtirish, hisobga olish, tahlil qilish, nazorat etish va tartibga solishdan iborat.

Hisoblash tarmog’i – kelishib ishlaydigan dasturiy va apparatli komponentlar va o’zaro bog’langan o’zaro kompleks.

Kompyuter – ma’lumotlarni qayta ishlovchi markaziy element.

Kommunikatsion qurilma – murakkab maxsuslashtirilgan mul’tiprosessorni taqdim etadi.

Tarmoq ilovalari – tarmoq ma’lumotlar bazasi, ma’lumotni arxivlashtirish vositalari, pochta bazalari va boshqa vositalar.

Dasturiy ta’minot – axborotlarni qayta ishlashda programmalash jarayonini avtomatlashtiradi.

Informatsion tarmoq – foydalanuvchilar talabiga mos so’rov ma’lumotlarini beradi.

Abonent tizimi – abonent va stansiyalarining yig’indisi.

Tarmoq topologiyasi – uzellraning geometrik sxemalarini mantiqiy bog’lanishi.

FTP – fayllarni uzatish protokoliga asoslangan axborot xizmati.

Ochiq tizim – etalon modeliga mos ravishda hisoblash tarmoqlarini barpo etishda tarmoqlarida turli sinf EHMlaridan foydalanadi.

OSI – standartlarni ishlab chiqaruvchilarga bog’liq bo’lmagan xalqaro stek.

GRT displeylari – elektron nurli trubkali monitorlarga asoslangan, eng ko’p tarqalgan.

LCD displeylar – suyuq kristal ekranli narxi baland ommabop bo’lib borayotgan monitorlar.

Plazmenli panelli monitorlar - hozircha juda qimmat va faqat katta proektsiya ekranlari sifatida, hamda yuqori klassli uy teatrlari tarkibida ishlatiladigan monitorlar.

Bosma qurilmalari - matn, simvol, tasvirlarni EHMdan qog’ozga chiqarish qurilmalaridir.

Raqamli fotokamera - o’zidagi xotiraga tasvirni sonli formatda yozib qo’yuvchi fotoapparatdir.