O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’zbekiston xalqaro islom akademiyasi

Tayanch so’z va iboralar: GATEWAY, Domen, Gopher, gipermedia, brouzer, HTML, teg atributi, TSR paketlar, FTP qaydnoma.

INTERNET – global kompyuter tarmoq

Inetrnet–kompyuterlar orqali aloqa o‘rnatuvchi halqaro tarmoq. U ko‘p kompyuter tarmoqlarini birlashtiradi va TSR/IP qaydnomalari bilan ishlaydi, shuningdek, kompyuter tarmoqlarini tarmoqlararo interfeys - GATEWAY (shlyuz) orqali birlashtiradi. Mazkur tarmoq turli davlat korxonalari, o‘quv yurtlari, hususiy korxonalar va shaxslarning yangi kompyuter texnologiyalari yaratish, joriy qilish va ularning shu sohadagi harakatlarini birlashtirish uchun xizmat qiladi. Hozirda u butun dunyo qit’alarini o‘ziga birlashtiradi. Internetning ishini koordinatsiya qilishni NIC (Network InFormation Centre) Stenfort universitetidagi SRI (Stanfort Researsh Institute), ko‘pincha SRI-NIC deb yuritiluvchi markaz tomonidan boshqariladi. Hozirgi kunda Internet butun dunyoni qamrab olgan global kompyuter tarmog‘i bo‘lib 150 dan ortiq mamlakatda 100 millionlab abonentlarga ega. Internetning erkin kiriladigan arxivida insoniyat faoliyatining barcha jabhalarini qamrab oladigan axborotlarga, yangi ilmiy-texnologiyalardan tortib, to ertangi kungi ob-havo ma’lumotigacha bilib olish mumkin. Ayniqsa, kundalik kommunikatsiyaga muxtoj shaxslar, tashkilotlar, muassasalar uchun ko‘pincha telefon orqali to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqaga nisbatan Internet infra-strukturasidan foydalanish anchagina arzon tushadi. Bu narsa, ayniqsa, xorijiy mamlakatlarda firmalari mavjud bo‘lgan shaxslar uchun juda qulaydir. Bundan tashqari, yaqindan bosma nashrlarni kompyuter tarmog‘i orqali tarqatish keng yo‘lga qo‘yildi. YAngi-yangi elektron usulda chop etilgan jurnallar soni ko‘payib bormoqda.

Internetda kompyuter tarmoqlari uning manzili yoki aniqrog‘i IP manzilini belgilash bilan aniqlanadi. IP manzili 32 bit uzunlikda va qar biri 8 bitdan iborat 4 qismdan tashkil topgan va har bir qismi 0 dan 255 gacha bo‘lgan qiymatlarni qabul qiladi. Qismlar bir-biridan nuqta orqali ajratiladi. Masalan, 232.25.234.456 yoki 147. 120. 3. 28 lar IP da ikkita har xil manzilni belgilaydi. IP manzili 2 qismdan iborat bo‘ladi: tarmoq manzili va uning xost manzili. IP manzilning ushbu tuzilishiga asosan har xil tarmoqlardagi kompyuter nomerlari bir xil bo‘ladi. SHuni aytish joizki, manzillarni raqamlar bilan belgilash kompyuter uchun tushunarli, ammo foydalanuvchi uchun aniq ma’lumotni bermaydi. SHuni nazarda tutib odatda adreslashning domen usuli qo‘llaniladi.

Eslatma:

Xost kompyuterlar Internet ning server xizmatini bajaruvchi kom-pyuterlardir. Xost kompyuterlarini nomlash nisbatan oddiydir.

Misol uchun [e-mail] elektron pochta adresida silk.org tarmog‘iga mansub domen bo‘lsa, tashsu esa elektron pochta xost sistemasining dasturlari bajariladigan kompyuter nomidir. Domenning eng yuqorisidagi pog‘onasidagi so‘z (org) uning sinfini aniqlaydi. Bu esa xizmat turi yoki geografik joylanishiga qarab belgilanadi. Masalan:

Edu –ta’lim muassasalari,

Com –tijorat muassasalari,