O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’zbekiston xalqaro islom akademiyasi

Ma’lumotlar bazasining turlari

Berilgan axborotning mazmuni va undagi ma’lumotlarga ko‘ra ular turli ko‘rinishlarda ifodalanishi mumkin. YA’ni ma’lumotning turi; belgili, sonli, mantiqiy ma’lumotlar. Ma’lumotlarni uch xil ko‘rinishda ifodalash mumkin. YA’ni ierarxik (shajaraviy), tarmoqli va relyatsion (jadvalli). Ierarxik tizimda elementlarni joylashtirishda dasturlashgan tartib mavjud. Bunda har bir guruxda biror element asosiy. qolganlari esa unga nisbatan ikkinchi darajali hususiyat ega bo‘ladi. Ma’lumotlarni ierarxik (daraxtsimon) bo‘lib joylashishiga ma’lumotlarning ierarxik modeli deyiladi. Bir pog‘onali ma’lumotningt boshqa pog‘onadagi ma’lumot bilan ikki yoki undan ortiq marta bog‘lanadigan turiga ma’lumotlarning tarmoqli modeli deyiladi. Ko‘p tarqalgan ma’lumotlarni joylashtirish tizimlariga relyatsion tizimi mavjud. YA’ni ma’lumotlar jadvallar ko‘rinishda joylashib, maydon va yozuvlardan iborat bo‘ladi. Ma’lumotlarning jadval ko‘rinishida saqlanishiga ma’lumotlarning relyatsion modeli deyiladi.

Juda ko‘p axborotlarda davlat klassifikatori ishlatiladi va boshqa xolatlarda kodlarni ishlatish yaratuvchining hohishiga ko‘ra amalga oshiriladi.

Yaratilayotgan jadvalda har bir yozuv o‘zining bosh kalitiga ega bo‘lishi va uni qiymati yagona bo‘lishi kerak. Bosh kalit 2 –xossaga ega bo‘lishi kerak.

1.Ustundagi yozuvning yagonaligi. Kalitdagi qiymat o‘zgarmasligi lozim.

2. Ko‘p ma’nolikka yo‘l qo‘ymaslik.

Kompyuterdagi ma’lumotlar bazadan foydalanish uchun maxsus dasturiy vositalar tayyorlanadi. Ya’ni dasturiy vositalarning majmui – ma’lumotlar bazani boshqarish tizimi hosil qiladi.

Bunday dasturlar majmui ma’lumotlar bazanii boshqarish tizimi (MBBT) deb yuritiladi. Aniqroq qilib aytganda, MBBT–bu ko‘plab foydalanuvchilar tomonidan MB ni yaratish, unga qo‘shimcha ma’lumotlarni kiritish va MB ni birgalikda ishlatish uchun zarur bo‘lgan dasturlar majmuidir.