O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Pyezoelektrli vibratsion xabarlovchilarning imitoturg‘unligini  

oshirish

Xabarlovchilar quyidagi yo‘llar bilan ishdan chiqarilishi mum-

kin:

1.  VSD va nazorat qilinayotgan konstruksiya orasidagi mexa-

nik kontaktni uzish.

2.  VSD va interfeys orasidagi elektr kontaktni uzish.

---

50

3. Rele chiqishlariga ega bo‘lgan xabarlovchilarda ijro mexa-

nizmlari relesiga qisqa tutashtirgich o‘rnatish.

4.  Xabarlovchini shleyfdan uzish.

6.3.  Sig‘imli xabarlovchilarni sozlash va  

ishchanligini tekshirish

«Pik» xabarlovchisi namunasida hajmli xabarlovchilarni soz-

lash tartibi bilan tanishib chiqamiz.

Sig‘imli xabarlovchining shartli belgisi quyidagicha:

Xabarlovchi hajmini va sezgirligini pog‘onali sozlash imkoni-

yatiga ega bo‘lganligi tufayli uni konkret obyektga sozlash mum-

kin. Sozlashni osonlashtirish uchun xabarlovchida indikator mav-

jud.

Qo‘riqlanayotgan predmet hajmi keng doirada bo‘lganligi, xa-

barlovchini ishlash sharti bo‘yicha esa barcha predmetlar va xa-

barlovchining tebranish konturidagi kondensator hajmi 2000 pF 

bo‘lishi lozimligi tufayli xabarlovchini sozlash zarur. 

 Xabarlovchi kondensatorining hajmi 16 pozitsiyali «Nastroy-

ka» tugmasi yordamida 150 pF oraliqda o‘zgartirilishi mum-

kin. Agar qo‘riqlanayotgan predmet yerga nisbatan 2000 pF dan 

kam hajmga ega bo‘lsa, tugma yordamida LC-xabarlovchi gene-

ratorini optimal ish rejimi bilan ta’minlovchi kondensatorlar ula-

nadi. 

Indikatorning yoqilishi shu rejim ta’minlanganligi haqida 

dalolat beradi.

Xabarlovchining sozlanishi, himoya qilinayotgan predmet haj-

mi maksimal yo‘l qo‘yilgan o‘zgarish tezligini sozlashdan iborat. 

Sozlash 16 pozitsiyali «Чувствительность» tugmasi yordamida 

---

51

amalga oshiriladi. Sozlash jarayonida «tashvish» xabarini uzatish 

sharoitlari o‘rnatiladi, bulardan:

1. Yaqinlashish tarafidan 0,4 m

2

 yuzali metall predmetga in-

son 2 s vaqt davomida tekkanda.

2.  Yaqinlashish tarafidan 0,8 m

2

 dan kam bo‘lgan, tezligi 0,1 

m/s kam bo‘lmagan 0,2 metrgacha masofada qo‘riqlanayotgan 

metall predmetga odam yaqinlashganda.

3.  Yaqinlashish tarafidan 0,8 m

2

 dan katta bo‘lmagan, 0,1 m/s 

tezligidan kam bo‘lmagan, 0,1 m masofagacha, uzunligi 10 m 

dan kam bo‘lmagan sim sezgir elementga odam yaqinlashganda.

«Грань–2» va «Шорох–1–1» xabarlovchilari 12 V tok bilan 

ta’minlanadi. Tashvish xabari rele ijro mexanizmlarining uzilishi 

natijasida shakllanadi. Ular yakuniy elementga nisbatan ketma-

ket ulanadi. Ulash liniyalari 50 m oshishi mumkin emas. Bu xa-

barlovchilarni ulash sxemasi quyidagi rasmda ko‘rsatilgan.

18-rasm. «Грань–2» va «Шорох–1–1» xabarlovchilarini ulash sxemasi