O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Elektr simlarning yong‘in xavfsizligini kamaytirish bo‘yicha  

tavsiyalar

Elektr sim turini to‘g‘ri tanlab, sharoitga qarab ularni to‘g‘ri 

uzatish lozim. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, rezina izolyatsiyali 

simlar kattaroq yong‘in xavfiga ega ekan. Yong‘in natijasida qobiq 

---

17

bo‘ylab yong‘in tez tarqalib, to‘la yonib to‘xtar ekan. Zirhli pnev-

matik qobiqli simlar bundan istisno.

Zirhli pnevmatik qobiqli simlar, elekt simning qizishi natijasi-

da uzilgandan so‘ng o‘z-o‘zidan yong‘in o‘chib qoladi. Yong‘indan 

xavfli zonalarda yong‘in tarqatmaydigan qobiqli simlardan foyda-

lanish lozim. Yonuvchan polietilen kabelь va simlardan foyda-

lanishga yo‘l qo‘yilmaydi.

Tanlangan kabel simlar va quvurlarning xarakteristikalari 

 

ularni uzatish usuliga mos kelishi lozim.

3.1-jadval

Konstruksiya va uning asosi

Qo‘llanilayotgan sim va kabel

Yonuvchan  

mahsulotlar

Noyonuvchan 

mahsulotlar

Ochiq elektr simlar

To‘g‘ridan to‘g‘ri

To‘g‘ridan to‘g‘ri

Yonmaydigan va qiyin yonadigan 

qobiqli sim va kabellar

Yonmaydigan quvur 

yoki qobiqlarda

Yonmaydigan va 

qiyin yonadigan 

quvur yoki qo-

biqlarda

Himoyalangan va himoyalan-

magan yonuvchan va qiyin yonu-

vchan qobiqli sim va kabellar

Yopiq elektr simlar

To‘g‘ridan to‘g‘ri

To‘g‘ridan to‘g‘ri

Yonmaydigan qobiqli himoyalan-

gan sim va kabellar

Yonmaydigan pod-

kladka yordamida

To‘g‘ridan to‘g‘ri

Himoyalanmagan simlar; qi-

yin yonadigan qobiqli himoyalan-

magan simlar

Barcha tomonidan 

shtukaturka yoki 

boshqa yonmaydigan 

materiallar himoyasi 

yordamida

To‘g‘ridan to‘g‘ri

Himoyalanmagan simlar; yonu-

vchan qobiqli himoyalangan sim-

lar

To‘g‘ridan to‘g‘ri 

yonmaydigan quvur 

va qobiqlarda 

To‘g‘ridan to‘g‘ri 

qiyin yonmay-

digan quvur va 

qobiqlarda

Yonuvchan, qiyin yonuvchan va 

yonmaydigan qobiqli himoyalan-

magan sim va kabellar

Qiyin yonadigan qu-

vur va qobiqlarda 

yonmaydigan pod-

kladka yordamida va 

shtukaturka tagida

Yonuvchan qu-

vur va qobiqlar-

da; yonmaydigan 

materiallar ichida

Yonuvchan, qiyin yonuvchan va 

yonmaydigan qobiqli himoyalan-

magan sim va kabellar

---

18

Tizimning elektr himoyasi qo‘llanilayotgan elektr qurilma va 

elektr simlarga nisbatan hisoblangan bo‘lishi kerak. PVX yoki 

rezina qobiqli mis simlar 4–5 karra tok qiymati oshgandan so‘ng 

yong‘indan xavfli bo‘la boshlaydi, alumin simlilar esa 3 karra tok 

qiymati oshgandan so‘ng xavflidir. 

Elektr simlarning turlari va ularning uzatish usullari quyidagi 

3.1-jadvalda keltirilgan.

Tanlangan kabel simlar va quvurlarning xarakteristikalari 

 

ularni uzatish usuliga mos kelishi lozim.