O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi

Elektron kuchaytirgichlar . 
Electron kuchaytirgichlarning ishlash prinsipi electron emissiya hodisasiga
asoslangan . Oddiy lampali kuchaytirgich vazifasida oddiy elekton lampa – 
triod ishlatiladi (7.5-rasm). Boshqarish setkasi va katogda yoki kuchaytirgich
kirishiga kuchaytirish zarur bo’lgan o’zgaruvchan kuchlanish yuboriladi . Anod
zanjirida ketma – ket nagruzka rezistorli R 
n 
ulanadi . 
Kuchaytirgich chiqishida nagruzkada kuchaytirilgan kuchlanish U
chiq 
olinadi . Anod kuchlanish manbai E
a
anod hosil qilish uchun xizmat qiladi va
l
S
W
L
n
n
2



---

159 
uning qiymati kuchaytirgich kirishiga beriladigan U 
kir
qiymatiga bog’liq . 
Lampa setkasida U 
kir
bilan birgalikda o’zgarmas maxfiy setka kuchlanishi E
c
resistor R
c
orqali ta’sir etadi . Agar lampa setkasida kuchaytiriladigan U 
k
kuchlanish berilganda , lampa ochiladi va anod zanzirida anod tok J
a
xosil
bo’ladi . Natijada nagruzka R
i
da kuchlanish U
kich 
hosil bo’ladi va quyidagi
formula bilan aniqlanadi :
U
chiq 
= R
n
J
a
(7.7)
Kuchaytirgichning chiqish kuchlanishi kirish kuchlanishiga nisbatiga
kuchaytirish koyfisenti deb ataladi .
7.5-rasm . Elektron kuchaytirgichning sxemasi . 
Avtomatlashtirish sistemalarida oxirgi vaqtlarda yarimo’tkazgich triodli
(transistor ) kuchaytirgichlar ishlatiladi . 4- rasmda tranzistorli uchaytirgichlarning
mumkin bo’lgan ulash sxemalari ko’rsatilgan . Tranzistorning umumiy kollektorli
ulash sxemasi ish rejimi va temperaturaga bog’liq bo’lgan tok bo’yicha 
kuchaytiradi . (7.6,a- rasm) bu kuchaytirgichning kuchlanish bo’yicha kuchaytirish
koyfisentini (0.8:0,98) bazali tranzistorning ulash sxemasi (7.6,b- rasm) esa
kuchlanish bo’yicha signal kuchaytiriladi . Tok bo’yicha kuchaytirish
koyfisentini 0.6:0,95 atrofida bo’ladi . Bu kuchaytirgichlarda quvvat bo’yicha
kuchaytirish koyfisentini yuqokri umumiy emiterli ulash sxemasi keng
qo’llaniladi . (7.6,v- rasm) . Bunday kuchaytirgichlar ham tok bo’yicha ham
kuchlanish bo’yicha signalni kuchaytiradi . 

---

160 
7.6-rasm. Tranzistorli kuchaytigichning sxemasi . 
a) umumiy kollektori;b) umumiy bazali;v) umumiy emiterli