O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Payvandlash 
gazlari 
va 
gaz 
ishlab 
chiqarish 
apparatlari. 
Metall buyumlarni payvandlashda atsetilen, 
vodorod, tabiiy gaz va boshqa yonuvchi gazlardan 
foydalaniladi. Bu gazlar ichida atsetilen gazini kislorod bilan 
ma’lum nisbatda aralashtirib yondirilganda eng ko‘p issiqlik 
(3150
o
C) ajratishi sababli bu gazdan amalda keng 
foydalaniladi. Lekin unutmaslik ham lozimki, uning narxi 
boshqa yonuvchi gazlardan qimmat va ma’lum sharoitda 
portlaydi. 
Atsetilenni gaz generator apparatda karbid kalsiydan 
olinadi. Gaz generatorlari konstruksiyasiga ko‘ra «karbidga 
suv», «suvga karbid» va «kontaktli» xillari bo‘lib ularni 
soatiga 3 m
3
atsetilen ishlab chiqaruvchilari ko‘chma, yuqori 
unumlilari statsionar bo‘ladi. 
82-rasmda o‘rta bosimda ishlaydigan ASM-1,25-3 
markali gaz generatorining umumiy ko‘rinishi (a) va 
bo‘ylama kesimi (b) ko‘rsatilgan. 
82-
rasmdan ko‘rinadiki, generator korpusi ikkita bir- 
biriga biriktirilgan silindrdan iborat bo‘lib, ustkisi (2) gaz 
hosil qiluvchi va pastki (1) gaz yuvgich qismi bo‘ladi. Bu 
qismlar trubka (8) bilan bog‘langan. Gaz hosil qiluvchi 
qismini yuqorisiga eliptik taglik (3) payvandlangan bo‘lib, u 

---

210 
28 
29 
30 
18 
6 
5 
4 
3 
7 
17 
19 
9 
20 
10 
8 
21 
15 
22 
16 
11 
13 
a 
b 
12 
1 
14 
2 
12 
orqali korpusga savat (4) tushiriladi, qopqoq (5) yopilib vint 
(6) va richag (7) bilan zich berkitiladi. Keyin unga generator 
og‘zidan suv nazorat jo‘mragi (11) dan oqquncha quyiladi, 
keyin generatorga kalsiy karbidli savat (4) tushiriladida, 
qopqoq (5) yopilib vint (6) va richag (7) bilan zich 
berkitiladi. Savatdagi karbid kalsiyni suv bilan reaksiyaga 
kirishida hosil bo‘layotgan atsetilen gaz hosil qiluvchi