O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb hunar ta’limi markazi

Grammatika qanday o‘qitiladi ?

CEFR grammatikani inkor qilmaydi, ammo grammatikani nofaol tarzda o‘qitishni ham qo‘llab-quvvatlamaydi yoki grammatikani dars rejasining asosi sifatida ham belgilamaydi.Misol uchun, “o‘quvchi ergashgan qo‘shma gaplar mavzusini bilsin” degan maqsad qo‘yilmagan. Har bir topshiriq tildan kommunikativ foydalanishni nazarda tutadi. Misol uchun, o‘quvchi odamlar, joylar va hodisalarning tavsifini ergashgan qo‘shma gaplarda ifodalashi mumkin. Buning uchun aniqlovchi ergash gaplardan foydalanish kerak bo‘ladi. Natijada bu grammatik mavzu grammatik birliklarning qo‘shimcha ro‘yxatida o‘rin oladi , shuningdek, bu grammatik birliklarni ishlatish uchun zarur bo‘lgan lug’at tarkibida ham qayd etiladi. Ayni yo‘l bilan CEFR grammatikaning kontekst orqali faol va maqsadga muvofiq ishlatilishini qo‘llab-quvvatlaydi.

Grammatika tilning boshqa birliklari kabi o‘quv rejalarida emas, o‘quv dasturlarida o‘z aksini topadi. Muayyan daraja uchun qanday grammatikaning kerakligi quyiroqda ko‘rsatilgan. Grammatikaga oid ma’lumotlar turli kurslarga va turli ixtisosliklarga moslashtirilishi kerakligini inobatga olish zarur . Keltirilgan grammatik ma’lumotlar barcha kurslar uchun majburiy emas.

1. 
   O‘quv dasturining leksikaga oid qismi, shuningdek, tilning boshqa birliklari va dars mavzulari haqida qo‘shimcha ma’lumot olish uchun ilovadagi qo‘shimcha manbalarga qarang (British Council/EAQUALS Core Inventory). Boshqa tillar uchun esa, www.coe.int/.../Manuel1
   

O‘qitish, o‘rganish va baholashning turli xil darajalarida grammatik masalalardan qanday foydalanish kerakligi quyidagi jadvalda ko‘rsatilgan

	CEFR	Grammatika uchun kerakli o‘quv dasturini tuzishda biz tanlashimiz mumkin bo‘lgan grammatik masalalar ro‘yxati.
	C2	Grammatika tilni qo‘llashda	Grammatika tilni qo‘llashda
	C1	Kelasi zamon ( takrorlash) Inkor hollaridagi inversiya O‘tgan, hozirgi va kelasi zamongdagi shart ergash gapli qo‘shma gaplarning aralash tipi O‘tgan zamon modal fe’llari	Tajribani tavsiflashda qo‘llanadigan zamonlar, shu jumladan, majhul nisbat Majhul nisbatning hamma shakllari Fe’lli birikmalar, “Wish/ If only” Uzrlar
B2		Sifatlar va ravishlar Kelasi zamon davom fe’li Kelasi tugallangan zamon fe’li Kelasi davomli tugallangan zamon fe’li Aralash shart gaplar Modal fe’llar– can’t have, needn’t have Modal fe’llarda xulosalash va taxmin qilish Hikoya zamonlari Majhul nisbat	O‘tgan tugallangan zamon fe’li O‘tgan davomli tugallangan zamon fer’li Fe’lli birikmalar, Bog‘lovchilar O‘zlashtirma gap Will va going to, taxmin qilish uchun Wish ‘Would’ o‘tgan zamondagi odatni ifodalash uchun
B1		Ravish too, enough kabi kuchaytiruvchi vositalar Qiyosiy va orttirma daraja Murakkab tasdiq so‘roq gaplar Shart gaplar 2-3 So‘z birikmalarini solishtirish, taqqoslash Kelasi zamon davom fe’li Modal fe’llar - must/can’t xulosalash Modal fe’llar – might, may, will, ehtimol Modal fe’llar – should have/might have/va h.k Modal fe’llar: must/have to	O‘tgan davom, O‘tgan tugallangan, O‘tgan zamon. O‘tgan zamondagi javoblar Fe’lli birikmalar, Hozirgi davomli tugallangan zamon Hozirgi tugallangan/ o‘tgan zamon o‘zlashtirma gap o‘tgan zamondagi majhul nisbat Wh- savollar Will va going to, bashorat uchun
A2		Sifatlar – qiyosiy daraja – ‘than’ va aniqlik artikli Sifatlar – orttirma daraja- aniqlik artiklini ishlatish Payt, o‘rin va daraja holi, shu jumlada, gapda so‘zlar tartibi Daraja ravishi Hisoblanadigan va hisoblanmaydigan otlarda artikning ishlatilishi Fe’llarning tez-tez sodir bo‘ladigan ish-harakatlarda ishlatilishi Artikl- sanaladigan va sanalmaydigan otlar bilan ishlatilishi Sanaladigan va sanalmaydigan otlar: much/many Kelasi zamon (will and going to) Gerundiy Going to Buyruq gaplar Modal fe’llar – can/could Modal fe’llar – have to Modal fe’llar – should	O‘tgan davom, O‘tgan zamon Fe’lli birikma- umumiy Egalik- ‘s, s’ning ishlatilishi Predlogli birikmalar (joy, vaqt va harakat) Vaqt predloglari: on/in/at Hozirgi zamon davom fe’li Hozirgi zamon davom fe’lini kelasi zamon ma’nosida ishlatish Hozirgi tugallangan zamon Savollar Fe’l + ing/infinitive: like/ want-would like Wh- O‘tgan zamonda savollar Shart maili, 0 va 1 tip
A1		Sifatlar: umumlashtiruvchi va ko‘rsatuvchi (tasvirlovchi) Daraja ravishlari Qiyosiy va orttirma daraja Going to-moqchi bo‘lmoq How much/how many va ko‘plab sanalmaydigan otlar I’d like - Men istardimki,…; men …-(ni) xohlardim. Buyruqlar Qo‘shimchalar –eng asosiylari Modal fe’llar: can/can’t/could/couldn’t Oddiy o‘tgan zamon fe’li Egalik olmoshlari	Qaratqich ‘s’ Umumiy predloglar, Oddiy joy predloglari Vaqt predloglari, in/on/at Hozirgi zamon davom fe’li Hozirgi oddiy zamon fe’li Olmoshlar, (oddiy, kishilik) Savollar There is/are To be, bo‘lishsiz va so‘roq shakllari fe’l + ing: like/hate/love

Asosiy qism

2.