O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi O’rta maxsus kasb –hunar ta’limi markazi

            arj j  matnlar  matn 1 matn 2 matn 3  

ko`rinishidagi  buyruq   matnlar. arj    arxiv  faylni  tuzadi  va  unga   matn 1 

arj,  matn 2 arj,  matn 3 arj  fayllaridagi  ma`lumotlarni ko`chiradi.   

 

                                       Arxiv  fayllarni  tekshirish. 

  

  Arxivlash  dasturlarining  eng  ko`p  ishlatiladigan  tarkibi  arxivdagi  fayllar  

( kataloglar )  mundarijasini  ko`rish  hisoblanadi.   

   Arxiv    fayl    ichida    joylashgan    fayllar    haqida    ma`lumot  olish    uchun  

buyruqda  buyruq  parametri  ko`rsatiladi. 

                                          arj 1  matn  arj  

 

13 

Buyruq    bajarilishi    natijasida    ekranda    arxivdagi    fayllar    va    ularning  

ma`lumotlari    chiqadi.    Agar    ro`yxat    katta    bo`lsa,    uni    biror    faylda    yozib,  

ko`rish  mumkin. Buning  uchun  ma`lumotlar  yoziladigan fayl  nomi. Buyruq  

oxirida   quyidagicha  ko`rsatiladi. 

                    < arj 1 matn  arj  >  archive 

      arj1 **  txt  - joriy  katalogning  ARJ  turdagi  barcha arxiv  fayllaridan  txt 

kengaytmali  fayllar  haqidagi  ma`lumot  chiqadi. Ekranda  hosil  qilinayotgan  

fayllar    ro`yxatini    ma`lum    bir    joyda    to`xtatish    uchun    Ctrl    va    S  

tugmachalari  birgalikda  bosiladi.  Bu  tugmachalarni  birgalikda  qayta  bosilsa, 

ro`yxatni  chiqarish  davom  ettiriladi. 

    Ro`yxatni    chiqarishni    butunlay    to`xtatish    uchun    Ctrl,    Alt    va    S   

tugmachalari        birgalikda    bosiladi.      Arxivlangan    fayllarni    ekranda  turlicha  

saralangan    xolda    hosil    qilish    mumkin.    PKUN  ZIP      dasturi    arxiv  

mundarijasini so`rtlarga  ajratilgan  xolda  chiqarish  imkonini  beradi.  Ko`pgina  

xollarda    mundarijali    alifbo  tartibida    berilgan    ro`yxatdan      foydalaniladi.  

Buning  uchun  -v n  tartib  ko`rsatilishi  kerak.  Malalan, pkunzip  a :/ archive 

–v n buyrug`i   archive .zip    mundarijasini  chiqarishni  bildiradi . Mundarijada  

fayllar    nomi  alifbo  tartibida    boladi.  Arxivda    joylashgan    fayl    haqida  

ma’lumot  ekranda   chiqmas-dan  birdaniga  bosmaga  chiqarilishi  mumkin . 

Buning  uchun  buyruq  oxirida  quydagini  yozish  kerak : 

      > fayl   nomi –faylga  chiqarish  uchun ;  >  prn – printerga   chiqarish  

uchun  .   Mundarijaning  ko`rinishi  turli  dasturlarda  turlich  bo`ladi.   

PKUN  ZIP    dasturida    arxiv    mundarijaning    ko`rinishi    quydagicha    bo`ladi 

.Searching      Zip  :  Help.   Zip . 

     Bu yerda 

Lingth - faylning  boshlang`ich  o`lami; 

Method – faylni  arxivga  joylashtirishda  uni  siqish  uslubi;                                    

Size – faylning  siqilgandan  keyingi  hajmi; 

Ratio – fayl  siqilgach, arxivdagi  joining  foizi; 

Data – faylni  yaratish  yoki  so`nggi  modifikatsiyasi  sanasi; 

 

14 

Time – faylni  yaratish  yoki  so`nggi  modifikatsiyasi  vaqti; 

CRC 32 – faylning  sirlik  nazorati  kodi; 

Attz – fayl atributi; 

Name – fayl nomi. 

                                            

                        Arxivlashning  qo`shimcha  imkoniyatlari. 

      

 Ma`lum  katalogdagi  fayllarni  undagi  ichki  kataloglar  bilan  birgalikda  bitta  

faylda    arxivlash    mumkin.    Buning    uchun    quyidagi    ko`rinishda    buyruq  

beriladi. 

                                           arj a  - z  matn    

      Hosil  qilingan  arxiv  faylni  ochish  uchun  esa   

                                            arj   x  matn  arj   

buyrug`i  beriladi.  

     Bunda  arxivlash  dasturi  arxiv  fayl  ichidagi  kataloglarni  o`z  nomi  bilan  

ochish  kerak  yoki  kerak  emasligini  so`raydi.Agar  kompyuter  savoliga  Y  

 ( yes )deb  javob  berilsa, katalog  oldingi  ichki  katalogdagi  va  barcha  ichki  

katalogdagi  fayllarni  bitta  joriykatalogga joylashtiriladi.  

         Arxiv    fayllarni    hosil    qilishda    siqish    usulini    ham    buyruqda    ko`rish  

mumkin. 

         Quyidagicha  bunday  parametrlardan  ba`zilari  keltirilgan. 

1. arj  a – jm     matn 

     Bu  buyruq   matn.  arj  arxiv  faylga  fayllarni  maksimal  darajada  siqadi. 

   2. arj  a – jml  matn  

     Bu  buyruq  fayllarni  maksimal  darajada  tezroq  siqadi.  

3. arj   a  –  matn   

     Bu    buyruq    boshqalariga    qaraganda    tezroq    va    yaxshi    siqadi.Buyuqda  

siqish  usuli  ko`rsatilmasa,  arxivlash  dasturi  usuli  o`zi  tanlab  bajaradi. 

 

15 

Arxivlash    dasturlari    bo`lmaganda    ham    ochish    mumkin  bo`ladigan    arxiv  

fayllarini    tuzish    mumkin.  Buning    uchun    quyidagi    ko`rinishda    buyruq  

beriladi. 

                                    arj  a – je   matn   

    Bu    buyruqning    bajarilishi    natijasida    dastur    fayli    shaklidagi    matn    exe  

fayli    hosil    bo`ladi.    Uni    ochish    uchun  esa    fayl    ustiga    kursorni    keltirib  

ENTER   tugnachasini  bosish  yetarli. 

    Hatto, odatdagi  arxiv  fayl  ( matn.  arj )  dan  ham  o`zi  ochiladigan  faylni  

hosil  qilish  mumkin. Buning  uchun  quyidagicha  buyruq  beriladi. 

                                       arj  u – jel  matn   

       Buning  natijasida  matn  exe  fayli  hosil  bo`ladiki,  u  arxivlash  dasturisiz  

ochiladigan    arxiv    fayllar    qatoriga    kiradi.    Shuningdek,  fayllarni    arxivga  

joylashda  uni boshqa  foydalanuvchilar  ochmasliklarni  uchun  parol  qo`yish  

ham  mumkin.  Parol  bilan  arxivlash quyidagi  buyruqlardan  foydalaniladi. 

                                          arj  a – a? matn 

   Uning    bajarilishda    ixtiyoriy    harf    va    raqamlar    ketma  –  ketlikdan    iborat  

parolni  kiritish  talab  qilinadi.  Adashmaslik   uchun  parol  ikki  marta  qayta  

so`raladi,  uni    tugmachalar    majmui    orqali    kiritishda    belgilar    ekranda  

ko`rinmaydi. 

    Parol qo`yib  arxivlangan  fayllarni  ochish  buyrug`i esa  

                                        arj  e – d ?  matn 

ko`rinishida  bo`ladi. Arxiv  fayl  bir  butun  bo`lib,  diskning  nosozligi  yoki  

boshqa  boblarga  ko`ra  uning  qismini  o`qib  olish  mumkin  bo`lmasa  arxiv  

fayldagi    barcha    fayllardan    ajralib    qolish    mumkin.  Bunday    ko`ngilsiz  

holatlarning  oldini  olish  uchun  asosiy  fayllarni  yo`qotmay  turib   tuzilgan  

arxiv  faylni  tekshirib  ko`rish  kerak..  Buning  uchun   quyidagi  buyruqdan  

faydalaniladi.  

                                   arj  t  matn.  arj   

       Buyruqdagi   t  harfi  test  so`zidan  olingan  bo`lib,  tekshirish  ma`nosini  

anglatadi.  Buyruqning bajarilish  natijasida  ekranda  arxivdagi  fayllar  ro`yxati  

 

16 

va  har  bir  fayl  nomidan keyin, agar  u  yaxshi  holatda  bo`lsa  << OK >> ,  

qandaydir hatolika  ega  bo`lsa,  <<  CRC  error! >>  yozuvi chiqariladi.  Test  

oxirida    arxivdagi    xatolar    soni      ko`rsatildi.  Xato  jiddiyroq    bo`lganda      test  

jarayoni to`xtab  qolishi  ham  mumkin.  Bunday  holatlarda  arxiv  faylni  qayta 

tuzish  lozim. 

         Agar    asosiy    fayllar    o`chirilgandan    keyin    arxiv    faylda    xato    borligi  

aniqlansa,    arxiv    faylni    davolovchi    parametrlar    jr    yoki    jrl    bilan    ochish  

lozim. 

                                   arj  e – jr  matn. arj.   Arj  e – jrl   matn.  arj   

  

 Buyruqlarning  birinchisi  zararlangan  arxivlarni  ochadi. 

Texnologik qism. 

 Ba`zi    holatda    bunday    buyruqlar    ham    arxivni    ocholmasligi    mumkin.  

Shuning    uchun    arxiv    fayllarni    ular    tuzilayotgan    vaqtda    tekshirish    lozim  

bo`ladi: 

                                    arj   a – jt  b:/  matn   

buyrug`idan  shu  maqsadda  foydalaniladi. 

        Biz    arxivator    yordamida    har  qanday    o`lchamdagi    va    har    qanday  

sondagi  fayllarni  bir  necha  xil  usul  bilan  siqish  mumkin. Tomlarda  bo`lib  

arxivlash,  qism    kataloglar    bilan    birgalikda    arxivlash,    yuqori    zichlikda  

arxivlash,  o`zi    ochiladigan    qilib  arxivlash,    parol    qo`yib    arxivlash    va 

hokozolar  shular  jumlasidandir.  Arxiv  fayl  yagona  faylga  joylashtirilgan  va  

kerak  bo`lgan  paytda  muayyan  holatdan  avvalgi  holiga  qaytarish  mumkin  

bo`lgan,    bir    yoki    bir    necha    fayllar    to`plamini    siqilgan    holda    o`zida  

mujassamlashtrilgan  fayldir.  Bir  narsani  yodda  tutish  kerakki,  arxivlangan  

fayl    o`z    holiga    qaytarilmasa,    ya`ni    arxivdan    ochilmasa,    uni    ishlatish  

mumkin  emas. 

       Buyruqning  umumiy  ko`rinishi: 

          

 

17 

           ARJ < buyruq >  [ yo`l 1\ ]  [< - yordamchi  buyruq > [<  - yordamchi  

buyruq > . . . ] ]   < arxiv  fayl  nomi >  [ yo`l 2 \]  [< fayllar nomlari > . . . ] 

        < buyruq >  ( < command > )   - arj  dasturiga  yuklangan, bajariladigan  

ishning  asosiy  maqsadini  ifodalovchi  bitta  harfdan  iborat  buyruq;  

          < - yordamchi  buyruq >   ( < switch > ) – oldida “– ”  yoki  “ / ”  belgisi  

bo`lgan,    arxivlash    jarayonida    kerakli    yo`nalishlarni    ta`minlovchi    bir    yoki  

bir  nechta  harfdan  iborat  buyruq  parametri; 

              <  arxiv    fayl    nomi  >    (  <  archivename  >  )      -    arxivlanishi      kerak  

bo`lgan    fayllarning   siqilgan   holatini   umumiy    bitta   nom    bilan   o`z   ichiga  

oluvchi  arxiv  fayl; 

            [ yo`l 1\ ]   [ path\ ] – ( arxivlanayotganda )  arxivlashdan  hosil  bo`lgan  

arxiv  faylni  joylashtirish  kerak  bo`lgan  joyni  ko`rsatuvcji  yo`l  yoki  

 ( arxivdan chiqarilayotganda ) arxivdan  ochilayotgan  arxiv  fayl  turgan  joyni  

ko`rsatadigan  yo`l; 

           [ yo`l 2 \]  - (arxivlanayotganda ) arxivlanishi   kerak  bo`lgan  fayllarning  

joylashgan    o`rniniko`rsatuvchi    yo`l    yoki  (  arxivdan  chiqarilayotganda  )  

chiqariladigan  fayllarni  joylashtirish  kerak  bo`lgan  joyni  ko`rsatuvchi  yo`l; 

          [<  fayllar  nomlari  >  .  .  .  ]    (  [  <  file  -  names  >  .  .  .    ]  )  –  arxivga  

kiritiladigan    fayllar    nomlari.    Agar    fayllar    nomlari    berilsa,  ARJ    joriy  

katalogdagi barcha  fayllarni  nazarda  tutib  amal  bajaradi.  Fayllar  nomlarini  

berishda  << * >>  va  <<  >>  belgilaridan  foydalanish  mumkin. 

        Arxivator    buyruqlaridan    foydalanish    uchun    joriy    katalogda    arj  .  exe 

nomli    fayl    mavjud    bo`lishi    zarur1.    Ixtiyoriy    amalni    bajarish    quyidagi  

tartibda  amalgam  oshiriladi: DOS  buyruqlari  satriga  arj . exe  fayli  Ctrl + 

Enter  tugmalar  majmuasi  orqali  tushiriladi  yoki  qo`lda   arj  terilib,  so`ng  

maqsadga    qarab    mos    parametrlar    teriladi.    Arxiv    fayl    aftomatik    ravishda  

o`ziga  arj  kengaytmasini  oladi.

                                        

 

                                    Asosiy  buyruqlar: 

 

 

 

18 

       Endi  arxivatorning    ba`zi    eng    ko`p    ishlatiladigan    buyruqlarini    yaqqol  

misollar  orqali  ko`ramiz. 

      Buyruqlar   

               a : Arxiv  Fayliga  fayllarni  qo`shish  

    Misol: 

1)  arj  a  letter  –  joriy    katalogidagi    barcha    fayllarni    letter  .  arj    arxiv  

fayliga qo`shadi; 

2)  arj  a  letter    family.  txt    toefl.  exe  .  .  .  –  ko`rsatilgan  barcha  fayllarni  

letter . arj  arxiv  fayliga  qo`shadi. 

                   m: Arxiv  Fayliga  fayllarni  ko`chirish 

                   Misol:  

1)  arj    m    letter  –  joriy    katalogidagi    barcha    fayllarni    letter  .  arj    arxiv  

fayliga  ko`chiradi; 

2)  arj  m  letter    family.  txt    toefl.  exe  .  .  .  –  ko`rsatilgan  barcha  fayllarni  

letter . arj  arxiv  fayliga  ko`chiradi. 

d: Arxiv  fayldan  fayl ( lar ) ni  o`chirish 

     Misol:  

     arj m letter  family. txt  toefl. exe . . . – ko`rsatilgan barcha fayllarni  letter 

. arj  arxiv  fayllarni   o`chiradi. 

      t: Arxiv  faylning  to`laligini  tekshirish 

      Misol:       1) arj  u  letter  –  joriy  katalogidagi  barcha  fayllarni  letter .  

arj  arxiv  fayli  bilan  solishtirib, yangisi  ( arxiv  faylning  ichida  mavjud   

 

bo`lmagan) bo`lsa, qo`shadi; 

      2)  arj  u  letter  A:  \  * . *  - A disketdagi  barcha  fayllarni  letter . arj  

arxiv  fayli  bilan  solishtirib, arxiv  faylda  mavjud  bo`lmaganlarini  letter . arj  

arxiv  fayliga  qo`shadi.  

       f: Arxiv  fayldagi  fayllarni  yangilash 

       Bu buyruq  ko`rsatilgan  fayllar  bilan  arxiv  fayldagi  fayllar  orasida  faqat  

nomi    bir    xil    bo`lganlarigina    solishtiradi.  Agar    solishtirilayotgan    bir    xil  

 

19 

nomli  ikki  fayl  tarkibi  jiharidan  farq  qilsa,  arxiv  fayldagi  shu  nomli  fayl  

o`rnini  tashqaridagi  fayl  egallaydi. 

       Misol:  

       1)  arj    f    letter.  arj    –    joriy    katalogidagi    barcha    fayllarni    letter  .  arj  

arxiv    faylidagi    fayllar    bilan    solishtirib,  bir    xil    nomlilarni    yangisi    bilan  

almashtiradi; 

       2) arj  f  letter. arj  readme. txt – joriy  katalogdagi  readme. txt  faylini  

letter  .  arj    arxiv    fayli    bilan    solishtiradi    va    undagi    aynan    shu    nomli  

fayldan  farq  qilsa,  uning o`rniga almashadi. Agar  letter . arj  arxiv  faylida  

readme. txt    fayli  mavjud  bo`lmasa,  hech  narsa o`zgarmaydi.  

          n: Arxiv  fayldagi  fayllarning  nomini  o`zgartirish 

          Misol:  

1)  arj  n  letter. arj  readme. txt  –  letter . arj  arxiv  faylidagi  readme. 

txt    faylining  nomini  o`zgartirish  uchun  quyiqagi  so`roq  chiqadi: 

     Current  filename: readme. txt   

      Enter  new  filename: read 

      Natijada  readme. txt  nomi  read  ga  o`zgarib  qoladi; 

      2)    arj  n    C  :  \    MASHQ  \    letter.  arj  *  .    doc  –  C  diskning      MASHQ  

katalogidagi  letter. arj  arxiv  faylidagi  barcha  doc kengaytmali  fayllarning  

nomini  o`zgartirish  uchun  so`roq  chiqadi. 

       l: Arxiv  fayl  mundarijasini  ko`rish   

       Ko`pincha    arxiv    fayl    tarkibini    to`liq    holatda    ko`rish    lozim    bo`lib  

qoladi.  Boshqacha  artganda,  arxiv  fayl  nechta  fayl  va  katalogni  o`z  ichiga  

olgan,    ular    siqilgandan    keyin    o`lchami    qanchaga    kamayadi,    arxivlash  

dasturi    qanday    na    shunga    o`xshash    boshqa    savollarga    javob    berishga  

to`g`ri  keladi. Bu    savollarga  javob  topish  uchun  biz  arxiv  mundarijasini  

ko`rish  buyrug`idan  foydalanamiz.   

         Ba`zan    arxiv    fayldagi    fayllar    soni    ko`pligi    sababli    mundarijaning  

yuqori    qismida    ekranda    ko`rinmay    qoladi.    Shunday    hollarda    quyidagi  

parametrdan  foydalaniladi: 

 

20 

         2)    arj    1  –  jp  uuu  .  arj    -    uuu  .  arj        fayli    mundarijasini    ekranda  

varaqlab  ko`rsatadi.  Bu  holda  har  bir  varaqning  tagida  “ Press  Enter  to  

continue ”  degan  yozuv  chiqib  turadi. 

    

                                           Ko`p  tomli  arxivlar   

 

      Ba`zi    paytlarda    katta    o`lchamdagi    fayl    yoki    fayllar    to`plamini  

bo`laklarga    bo`libarxivlashfa    ehtiyoj    tug`uladi.    Chunki    katta    hajmdagi  

ma`lumatlarning    arxiv    holati    ham    yana    yetarlicha    kattaligicha    qoladi.  

Shunday    paytda    ARJ    dasturi    bir    necha    fatldan    iborat    arxivlar    tuzish  

inkonini    beradi.    Bunday    arxivlar    ko`p    tomli    arxivlar    deyiladi.    Tomlarga  

bo`lib  arxivlash  arxivatorning  egn  muhim  xususiyatlaridan  biridir.   

       Ko`p    tomli    arxivlar    bir  –  biridan    kengaytmasiga    ko`ra    farq    qiladi.  

Odatda    birinchi    faylning    kengaytmasi    arj  bo`ladi,    keyingisi    esa    mos  

ravishda  a01,  a02  va  hokazo  ko`rinishda  bo`ladi.  Agar  bu  kengaytmalar  

sizni  qonoqtirmasa,  siz  buyruqni  yozish  mobaynida  birinchi  tom  arxivning  

kengaytmasini  aniq  ko`rsatishingiz  mumkin: 

        . a01 :   kengaytmalar   ketma – ketligi   -    .a01,     .a02,    . . .  

         .a00 :   kengaytmalar   ketma – ketligi   -    .a00,     .a01,    . . .  

        . a01 :   kengaytmalar   ketma – ketligi   -    .a01,     .a02,    . . .  

        . a01 :   kengaytmalar   ketma – ketligi   -    .a01,     .a02,    . . .  

va  hokazo. 

         Ko`p    tomli    arxivni    yaratish      -  VS    parametrni    ko`rsatish    bilan  

amalgam  oshililadi.  Bu  yerda  V – ko`p  tomli  arxivni  yaratish   parametri,   

S – bo`linishi  kerak  bo`lgan  tomning  aniq  ko`rsatgichi.  S  faqat  360,  720,  

1200  va  1440  bo`lishi  mumkin. 

          Misol: 

          1)  arj  a  – V  1140  davr. 000  *  .  doc  - joriy  katalogdagi  barcha  doc  

kengaytmali  fayllarni  o`z  ichiga  logan,  har  biri  1440  Kb  dan  oshmaydi  

davr. 000  ,  davr. 001 ,   davr. 002 ,  . . . arxiv  fayllarni  hosil  qiladi: 

 

21 

         2)Arj    a    -  V  V  360    letter    -  joriy    katalogdagi    barcha    fayllardan  

ko`rsatilgan  o`lchamda  letter  nomli  ko`p  tomli  arxivlarni  hosil  qiladi  va  

arxivning  navbatdagi  tomini  hosil  qilishdan  avval  ovozli  signal  chiqaradi.  

 

               Ko`p  tomli  arxivlarning  mundarijasini  ko`rish 

 

    Ko`p    tomli    arxivning    mundarijasini    ko`rishni    uning    har    bir    tomining  

mundarijasini   alohida  ko`rish  bilan  amalga  oshirish   mumkin (  yuqoridagi  

usul  bilan ).  Yoki  mundarijani  ko`rish  komandasida  - V  holatini  berib,  bir  

paytda  ketma – ket  barcha  tomlarning  mundarijasini  ko`rish  ham  mumkin. 

 

Iqtisodiy qism

                                          

                                     Ko`p  tomli  arxivlarni  ochish 

 

        Ko`p  tomli  arxivlarni  ochish  ham  oddiy  arxivlarni   ochishdek,  ammo  

quyidagilarga  e`tabor  berish  kerak: 

  Arxivni  ochish  buyrug`ida  arxiv  nomi  sifatida  birinchi  faylning 

( tomning )  nomini  ko`rsatish; 

  Buyruqda  - V  holatini  ko`rsatish. 

          Ko`p    tomli    arxivlarni    ochishni    -  V    holatini    ko`rsatmasdan    ham  

amalgam    oshirish    mumnik,    lekin    ochishda    ular    qaysi    ketma  –  ketlikda  

ochishi  kerak  (masalan  . ARJ ,  .A01,  .A02  va   h .k . ). 

 

                      Arxivlar  diagnostikasi  va  “ kasal ” arxivlarni  davolash 

     

           Arxiv  faylning  o`zi  ham  fayldir.  Demak,  u  ham  buzilishi  mumkin.  

Agar    qandaydir    nuqson  sababli    arxiv    faylning    bir    qismi    o`qilmay    qolsa,  

uning  tarkibidagi  faylning  bir  qismi  yoki  hatto  butun  faylning   yo`qotish  

xavfi  bor.  Bunday  hollarga  uchramaslik  uchun  dastlabki  ( arxivlanayotgan )  

fayllardan    yiroqlashmay    turib,    disketdagi    arxiv    faylni    yaratilgan    zahoti  

 

22 

tekshirib    oliswh    kerak.    Buning    uchun    biz    yuqorida    aytib    o`tgan    arj    t  

document . arj  ( t – test  so`zidan  olingan )  buyrug`idan  foydalanish  lozim.  

Agar    hammasi    joyida    bo`lsa,    har    qaysi    nomdan    keyin    “  OK  ”    yozuvi  

chiqadi.  Agar  arxivda  xatolik  bo`lsa,  

“ CRC  error ”  yozuvi  chiqadi.  Bu  holda  arxivlashni  takrorlash  kerak  yoki  

NDD dastuyidan  ham  foydalansa  bo`ladi. 

    Lekin    arxivda    jiddiyroq  nosozlik    topilgan    bo`la  –  yu  ,    dastlabki    fayllar  

allaqachon    yo`q    bo`lib    ketgan    bo`lsa,    arxiv    faylni    davolash    zarur.    Bu  

yerda  endi  << doctor  NDD >>  ham  berolmasligi  mumkin.  Bunday  holda  

xech    bo`lmasa    biror  narsani    qutqarib    qolish    uchun    arxivni    qo`shimcha  

davolash  parametrlari  jr  yoki  jr 1  bilan  ochish  kerak. 

       

  Misol: 

        1)     arj  e  -   jr   document . arj  -   shikastlangan   arxiv  faylni  ochish; 

        

 2)     arj  e    - jr  1  document . arj   -   jiddiy  shikastlangan   arxiv  faylni  

ochish.