О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi о‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi surxondaryo viloyati hokimligining о‘rta maxsus

O’qituvchi: B.S.Nazirov ____________________



1-Mavzu: XX asrning ikkinchi yarmi XXI asr boshlarida
Polsha Respublikasi
Reja:

1. 
   Polshada sotsializmning qaror topishi;
   
2. 
   Sotsializm inqirozi. Demokratiyaning qaror topishi
   

Polsha
1945-yil 28-iyunda Polsha emigrant hukumati va Polsha milliy-ozodlik komiteti birlashtirilib, Milliy birlik hukumati tuzildi. Bosh vazir lavozimini E. Osubka-Moravskiy, uning o'rinbosari lavozimini S. Mikolaychik (1901 — 1966) egalladi. Bir qator islohotlar o'tkazilib, yangijamiyat qurishga kirishildi. 1947-yil 17-yanvarda Polsha seymiga saylovlar bo'lib o'tdi va Boleslav Berut (1892—1956) mamlakat Prezidenti, Yu. Sirankevich esa hukumat raisi vazifalarini qo'lga kiritishdi. B. Berut 1948-yil dekabrdan Polsha birlashgan ishchi partiyasi (PBIP) rahbari ham bo'lib qoldi.
50-yillarda sanoatda sezilarni o'zgarishlar bo'ldi. 10 mingdan ortiq kooperativlar tuzildi. Ammo kollektivlashtirishda jiddiy xatolarga yo'l qo'yildi. 1956-yil martida B. Berut vafotidan keyin partiyada ham birlik bo'lmadi. Xalqning noroziligi kuchaydi. Mamlakatda siyosiy inqiroz boshlandi. lyun oyida ishchilar ish tashladi, talabalar namoyishga chiqdi. Xalq harakati mamlakat armiyasi tomonidan qonga botirildi. To'qnashuvda 53 kishi o'ldirildi.
1956-yil oktabr oyida V. Gomulka (1905—1982) partiya rahbarligiga keldi. Xalq birligi fronti tuzilib, hukumatga barcha partiyalar vakillari kiritildi va unga Yu. Sirankevich boshchilik qildi. V. Gomulka tutgan yo'l ham o'zini oqlamadi. 1970-yil dekabrda oziq-ovqat tovarlari narxi oshishi e'lon qilindi. Bu ommaviy norozilikka sabab bo'ldi.
Natijada 1970-yil 20-dekabrda partiya rahbarligiga E. Gerek (1913— 2002) keldi. Hukumat «o'ta industrlashtirish» siyosatini yuritdi. Tashqi qarz 23 mlrd. dollarga yetdi. Yetishmovchilik kuchaydi. Olib sotarlik va jinoyat o'sdi. 1980-yilda ommaviy ish tashlashlar boshlandi.
1981-yilda «Birdamlik» harakati tashkil etildi. Uning rahbari ishchi-elektrik Lex Valensa edi. 1981-yil fevralida V. Yaruzelskiy Bosh vazir, sentabrda esa partiya rahbari etib saylandi. 14-dekabrda mamlakatda harbiy holat e'lon qilindi. «Birdamlik» taqiqlandi, rahbarlari esa qamaldi. 1983-yil yozida harbiy holat bekor qilindi. Korxonalar xususiylashtirila boshlandi. 1988-yil iyulidan 1990-yil dekabrigacha V. Yaruzelskiy mamlakat Prezidenti lavozimida ishladi. Hukumatni L. Valensaning safdoshi T. Mo-zaveskiy boshqardi.
1990-yilda PBIP faoliyati tugadi. Dekabr oyida Lex Valensa Prezident-likka saylandi. 1993-yilda 70 foiz korxona xususiylashtirildi. «Shok terapiyasi» amalga oshirildi. Demokratiyani rivojlantirish choralari ko'rildi. Qator qiyinchiliklar yuzaga keldi.
1995-yilgi saylovlarda A. Kvasnevskiy Prezidentlikka saylandi. Polsha Yevropa Ittifoqi va NATOga qabul qilindi.