O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. G. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov

3-§.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

11
Yorug‘lik õàràktåristikàlàri. 
Shuni tà’kidlàsh lîzimki, yorug‘-
likning qàbul qiluvchilàrgà, õususàn, ko‘zgà tà’siri, 
bir tîmîndàn,
yorug‘lik enårgiyasigà bîg‘liq bo‘lsà, ikkinchi tîmîndàn, yorug‘lik-
ning to‘lqin uzunligigà bîg‘liq bo‘làdi
. Êo‘z yashil nurlàrni eng
yaõshi såzàdi. Shuning uchun nàfàqàt qàbul qiluvchi qàyd etàdigàn
yorug‘lik enårgiyasi miqdorini, balki uning ko‘zgà tà’sirini õàràktår-
lîvchi kàttàlikni ham bilish muhim àhàmiyatgà egà. Shu màqsàddà
yorug‘lik îqimi
tushunchàsidàn fîydàlànilàdi. Binobarin, yorug‘lik
îqimi và dåmàk, bàrchà yorug‘lik õàràktåristikàlàri ko‘zdà såzgi
uyg‘îtuvchi elåktrîmàgnit nurlàrgà tààlluqli kàttàliklàrdir.
1. 
F
yorug‘lik îqimi – 
vàqt birligidà istàlgàn yuzà îrqàli
o‘tàdigàn nurlànish enårgiyasi. 3- ràsmdà 
W
fàzîviy burchàk
qàrshisidàgi 
S
yuzà îrqàli nuqtàviy mànbà chiqàràyotgàn yorug‘lik
îqimi ko‘rsàtilgàn. Àgàr bàrchà yo‘nàlishlàrdàgi yorug‘lik îqimlàri
qo‘shib chiqilsà, mànbàning to‘là yorug‘lik îqimi hîsil bo‘làdi.
Yorug‘lik îqimining SI dàgi birligi – l u m å n .
2. 
I
yorug‘lik kuchi
yorug‘lik mànbàyidàn fàzîviy burchàk
bo‘ylàb tàrqàlàyotgàn yorug‘lik îqimining shu fàzîviy burchàkkà
nisbàti bilàn àniqlànàdi:
I
=
F
W
. (3.1)
Yorug‘lik kuchining SI dàgi birligi – k à n d å l à (cd) (lîtinchà
candela
– shàm so‘zidàn îlingàn) àsîsiy yorug‘lik birligi hisîblànàdi.
1
 
cd – 540·10
12
 
Hz
 chàstîtàli mînîõrîmàtik nurlànish chiqàràdigàn
mànbàning enårgåtik kuchi 
1
683
 
W/sr
bo‘lgàn yo‘nàlishdàgi
yorug‘lik kuchi.
Àgàr to‘là fàzîviy burchàk 4
p
sr gà tångligini nàzàrdà
tutsàk,
I
=
F
4
p
(3.2)
ni hîsil qilàmiz.
Àgàr (3.1) dàn yorug‘lik îqimi-
ni àniqlàsàk,
F
W
= ×
I
(3.3)
ni îlàmiz.
Òîpilgàn ifîdà yordàmidà
yorug‘lik îqimining SI dàgi birligi
lumånni (lm) àniqlàsh mumkin.
S
O
F
W
3- rasm.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

12
Lumån – 
1 sr
 burchàk bo‘ylàb 
1 cd
 yorug‘lik kuchigà tång nurlànish
chiqàràdigàn nuqtàviy mànbàning yorug‘lik îqimi.
3.