O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Ishchi qismlari. 
Chopiq kultivatorida 
(24-rasm)
ham yerga 
yoppasiga ishlov beradigan kultivatorning ishchi qismlari va 
ulardan tashqari, 
24-rasmda 
keltirilgan o‘g‘it ko‘mgich, rotatsion 
yulduzcha, jo‘yak olgich hamda panjarasimon qanotli jo‘yak 
olgich, oziqlantirib jo‘yak olgich, sferik disk va boshqalar 
ishlatiladi. Har bir qator oralariga ketma-ket ishlov berish uchun 
kerak bo‘lgan barcha ishchi qismlar bitta gryadilga o‘rnatiladi. 
Gryadil 
qatorlar o‘rtasida joylashtirilib, ishchi qismlar uning 
o‘ng va chap tomoniga kerakli masofa va chuqurlikda o‘rnatiladi. 
Har bir ishchi qism ustuni gryadilga tutqich va qulflar yordamida, 
uning kerakli holatini ta’minlaydigan qilib mahkamlanadi. 
O‘toq qiluvchi va o‘q-yoysimon tishlar 
begona o‘tlar 
ildizini kesib yo‘qotish va yerni qisman yumshatish uchun 
ishlatiladi. Ular tig‘ining qalinligi 1,0 
mm
dan kamroq bo‘lishi 
kerak. Ish jarayonida o‘tkirlanib turishi va yeyilishga chidamli 
bo‘lishi uchun tig‘ga qattiq qotishma (masalan, sormayt) 

---

63 
payvandlangan bo‘ladi. Bunday tishlarning, yerni yumshatish 
darajasi engashish burchagi α ga bog‘liq bo‘lganligi sababli, ularni 
ustunga α = 12°-18° qilib bolt bilan o‘rnatish imkoni mavjud. 
Sug‘oriladigan jo‘yakni yumshatish uchun kengligi 35 
mm
li 
yumshatuvchi tishlar 
ishlatiladi. Ko‘pincha bunday tishlar ikki 
tomonlama bo‘lib, bir tomoni o‘tmas bo‘lib qolganda, uni 180° ga 
to‘ntarib, ikkinchi o‘tkir tomonini ishlatish imkoni bor. Bunday 
tishning ustunga engashish burchagini α = 36°–40° qilib o‘rnatish 
mumkin.
 
24-rasm. Chopiq kultivatoriga o‘rnatiladigan ayrim qo‘shimcha ishchi 
qismlar: a – o‘g‘it solgich; b – rotatsion yulduzcha; d – jo‘yak olgich
(ikki ko‘rinishda).