O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus professional ta’limning

O‘quv rejasiga muvofik o‘zaro boqliq bo‘lgan fanning nomi
“Umumiy va noorganik kimyo”, “biotexnologiya”
O‘qitishning tashkiliy shakli	N -nazariy ta’lim; A -amaliy ta’lim; L –laboratoriya mashgulotlar;
Dasturga qo‘yilgan talab	Majburiy
O‘qitish tili	Guruhga tayinlangan dars tili asosida

2.O‘quv dasturi mazmuni

№	Mavzularnomi	Mavzuning qisqacha mazmuni	Jami	O`qitishning tashkiliy qismi	Mustaqil ta`lim
1	Sulfat kislota haqida umumiy tushunchalar	H2SO4 2 asosli kuchli kislota. Oddiy sharoitda hidsiz, rangsiz, ogʻir moysimon suyuqlik; zichligi 1,83 g/sm³(15° da), qotish temperaturasi 10,45°, qaynash temperaturasi 296,2°. Sulfat kislota suvni oʻziga yutib, koʻp miqdorda issiklik chiqaradi. Shu sababli uni suyultirishda kislotaga suv qoʻshish salbiy oqibatlarga olib keladi (kuchli portlash sodir boʻlishi mumkin). Sulfat kislotani suyultirish uchun uni ozozdan suvga qoʻshiladi. Sulfat kislota ning suvdagi eritmalarini sovitish yoʻli bilan uning H2SO4H2O, H2SO42H2O, H2SO44H2O tarkibli gidratlari olingan. Sulfat kislota sulfatlar va gidrosulfatlar hosil qiladi.	2	N	1
2	Sulfat kislota ishlab chiqarish usullari	Ishlab chiqarish usullari. Sulfat kislota X asrdan boshlab olinib kelinmoqda. U temir kuporosini yoki achchiqtoshni qattiq qizdirish natijasida olingan. Hosil bo'lgan og'ir moysimon suyuqlik sulfat kislota kuporos moyi deb atalgan. 2FeSO4 + 2H2 O→ 2FeO+ 2H 2SO 4 XV asrda kimyogarlar oltingugurt va selitra aralashmasini yoqib, sulfat kislota olish mumkinligmi aniqlaganlar. Shu usulda 300 yildan ko'proq vaqt mobaynida sulfat kislota oz miqdorda shisha qolbalar va retortalarda faqat laboratoriyalardagina olingan	2	N	1
3	Sulfat kislotaning ishlatilishi va ahamiyati	Sulfat kislota oltingugurt, oltingugurt kolchedani FeS2, sulfit angidrid SO2 va boshqa dan ham hosil qilinadi. Sulfat kislota kimyo sanoatining muhim mahsuloti. Oʻgʻit tayyorlashda, metallurgiyada, neftni tozalashda, boʻyoqchilik sanoatida, sunʼiy tolalar, portlovchi moddalar, xlorid kislota olishda, qoʻrgʻoshinli akkumulyatorlarda elektrolit sifatida va boshqalarda ishlatiladi.	2	N	1
4	Sulfat kislota ishlab chiqarish texnologiyasi	Sulfat kislota ishlab chiqarish beshta bo'limni o'z ichiga oladi: Pech bo'limi (bunda quruq SO2 hosil bo'ladi). Yuvish bo'limi (bunda SO2 gazi ho'l usul bilan tarkibidagi qo'shimchalardan, ya'ni H2SO4 ning tomchilaridan, suv bug'laridan va kontakt zaharlaridan to'liq tozalanadi). Kompressor bo'limi (bunda tozalangan gaz so'rib olinib, kontakt apparatiga yuboriladi). Kontakt bo'limi (bunda SO2, gazi katalizator bilan ta'sirlashib — to'qnashib SO3, ga aylanadi). Absorbsiya bo'limi (bunda S03suvga yuttiriladi va H2SO ga aylantiriladi).	4	N	2
5	Azotli brikmalar haqida umumiy tushunchalar	Azot sanoatida maxsulot olish uchun asosiy xom ashyo atmosfera havosi va bazi bir yoqilgilar hisoblanadi. Kimyoviy sanoatda havoning xom ashyo sifatidagi belgilari 2 bobda berilgan. Havoni bir qismi azot bo`lib, u amiak, kalsiy sianid va azot texnologiyalarini boshqa maxsulotlarini olishda ketadigan jarayonlarda ishlatiladi. Bazi bir azot texnologiyalarida havoni toza xolda ajratib olish shartmas, N2:H2=1:3 stexiometrik korinishga keltirish uchun havo gaz aralashma xolatiga keltiriladi. Boshqa sxemalarda sintez gazini ortiqcha aralashmalardan tozalash uchun suyuq azot ishlatiladi, va gaz xoldagisi konversiyalangan gazga aniq belgilangan nisbatda qoshiladi. Oxirgi xolatda havoni chuqur muzlatish orqali ajratishadi	2	N	1
6	Bog’langan azotli brikmalar	Tabiy gazni kompressorda 4,6 MPa bosimda siqishadi, vodorod azot aralashmasi bilan arashtirib va olovli qizdirgichga 2ga jo`natishadi, u erda reaksion aralshma 130-140 ° C dan 300-400° c gacha qizdiriladi. Qizdirish uchun tabiy yoki boshqa yonuvchi gaz ishlatishadi. Keyin qizdirilgan gaz oltingugurt birikmalardan tozalanadi; 3 reaktorda alyumokobaltmolibdien katalizatori oltingugurt uglevodorod birkmalri vodorod sulfide shakligacha gidridlanadi, keyin 4 adsorberda rux oksidi asosidagi corbent orqali vodorod sulfide yutiladi. Odatda 2 adsorber qo`yishadi, ular davomiy yoki parallel ulangan bo`ladi. Ulardan biri sorbent yuklash uchun o`chirib qo`yilishi mumkin. H2S miqdori tozalangan gazda 0,5 mgr/ m^3 dan oshmasligi kerak.	2	N	1
7	Azotli brikmalarning olinishi