O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi

Georgiy Mushel 
(1909-1989)
Georgiy aleksandrovich mushel 1909-yil Rossiyaning 
Tambov shahrida tug‘ildi. 1930-yiida u musiqa bilim yurtini 
professor S.ML Starikov rahbarligida fortepiano sinfi bo‘yicha 
bitirdi. shu yili G. mushel moskva konservatoriyasining 
kompozitorlik fakultetiga o‘qishga kirib, uni 1936-yilda 
tamomladi. G.mushelning birinchi fortepiano konserti uning 
diplom ishi bo‘ldi. 1936-yili u Toshkentga ko‘chib kelib, ijod 
qila boshladi. Uning o‘zbekistondagi ilk ijod namunalaridan 
biri 1936-yilda yaratilgan «Farhod va shirin» musiqali dramasi 
hisoblanadi. mualliflar G.mushel va V. Uspenskiy mazkur 
musiqali dramani 1940-yilda qayta ishlab, operaga aylantirishga 
harakat qildilar. 1955-yil kompozitor yana ulug o‘zbek shoiri 
alisher Navoiy asariga murojaat qildi. ilgari yozilgan musiqali 
dramaning kuylari asosida kompozitor unga jiddiy o‘zgarishlar 
kiritdi, ya’ni yangi ariyalar, raqs kuylari bilan boyitdi. opera 
librettosiga ham o‘zgartirishlar kiritilib, 1957-yilda namoyish 
etildi.
1952-yili G.mushel N.Baranovskiy librettosi asosida 
«Raqqosa» baletini yaratdi. Ushbu balet 1948-yilda «Gulnora» 
nomi bilan namoyish etilgan edl 1956-yilda kompozitor o‘zining 
«Dinning tuflisi» nomli ikkinchi baletini yozdi. Balet librettosini 
i.ancharov va m. Tropinina xitoy xalq ertagi asosida yozganlar.
G.A. Mushel bir qator musiqali dramalar muallifi hamdir. 
U V.Uspenskiy, yu.Rajabiy bilan hamkorlikda «muqanna» va 
X. To‘xtasinov bilan hamkorlikda «oftobxon», TJalilov bilan 
hamkorlikda «muqimiy», «Ravshan va Zulxumor» nomli 
musiqali dramalarini yaratdi.
G.mushel 1938, 1941, 1942-yillarda ozining uchta 
simfoniyasini yaratdl 1950-yilda simfonik orkestr uchun 

---

131
«syuita», yakkaxon, xor va orkestr uchun «Farhod 
qurilishi»(1943) nomli kantatasini yozdi. U sevimli cholg‘usi 
fortepiano uchun beshta konsert va qator pyesalar yozgan. 
«so‘zsiz qo‘shiq», «Noktyurn», «Xalq o‘yini», «Bolalar albomi» 
va boshqa asarlaii shular jumlasidandir. Kompozitor fortepianoni 
imkoniyatlarini juda yaxshi bilgani sababli uning asarlaii badiiy 
jihatdan mukammal, shuningek, oson ijro etiladi.
Kompozitor 1947-49-yillarda fortepiano triosi uchun ikkita 
pyesa, 1945-yili fortepiano kvinteti - «Oltita xoreografik eskiz», 
sekstet uchun «Ballada»si, shuningdek, skripka va fortepiano 
uchun «akvarellar» va «G‘azallar» (1942) nomli syuitalari 
o‘zbek xalq musiqasi asosida yaiatilgan.
G.mushel o‘zbekistonda organ uchun asar yozgan birinchi 
kompozitordir. U o‘zbek xalq qo‘shiqlarini qayta ishlab organ 
va violonchel uchun uch qismdan iborat syuita, violonchel va 
fortepiano uchun sonatasini yozdi. Kompozitor «Paxtaoy», 
«stadionda uchrashamiz» kabi kinofilmlarga ham musiqa 
bastalagan. o‘zbek shoirlaridan a.Navoiy, T.Fattoh, mirtemir 
she’rlariga qo‘shiq va romanslar yaratgan.
G.mushel o‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan san’at aibobi 
unvoni bilan taqdirlangan.