O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o. Murtazayev, F. Axrorov qishloq xo’jaligi

9. Mehnat resurslaridan foydalanish samaradorligini oshirish imkoniyatlari
Qishloq xo’jaligida mehnat resurslaridan foydalanish samaradorligini baholash uchun ko’rsatkichlar sistemasidan foydalaniladi. Bu ko’rsatkichlar 3 guruhga bo’linadi:

1. Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishiga mehnat resurslarini jalb qilish darajasi;

2. Ish kuchidan ish vaqtida to’liq foydalanish;

3. Ish kuchidan foydalanish samaradorligi;

1- va 2-guruh ko’rsatkichlar mehnat resurslaridan ekstensiv foydalanish darajasini xarakterlaydi. 3-guruh ko’rsatkichlar esa mehnat resurslaridan intensiv foydalanishni xarakterlaydi.

Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishiga mehnat resurslarini jalb qilish darajasini xarakterlaydigan ko’rsatkich mehnat resurslaridan foydalanish koeffisiyenti(MRFK)dir.

U o’rtacha yillik xodimlar sonini mavjud mehnat resurslari miqdoriga bo’lib hisoblanadi.

Ish kuchidan ish vaqtida to’la foydalanishni aks ettiradigan ko’rsatkichlar quyidagilar:

a) haqiqatda 1 xodim tomonidan ishlangan kishi/kunlari miqdori – HIKK (o’rtacha me’yorda 285 kun).

b) Ish kuchidan foydalanish koyeffisiyenti (IKFoy.K).

Haqiqatda yil davomida bajarilgan kishi-kunlari miqdorini me’yordagi mumkin bo’lgan ish vaqti fondiga nisbati bilan topiladi:

v) Ish kuchidan foydalanishning to’liq koeffisiyenti (IKFoyTK). Haqiqatdagi sof ish vaqtini (k/s) mumkin bo’lgan ish vaqti fondiga nisbati bilan topiladi (7-soatlik ish kunida):

g) Ish kuchidan foydalanishning umumiy koeffisiyenti (IKFoyUK).

IKFoyK ni IKFoyTK ga ko’paytirib topiladi.

Ish kuchidan foydalanishning samaradorligini umumlashtiruvchi ko’rsatkich mehnat unumdorligi hisoblanadi.