O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi o. T. Hasanova, V. V. Zаyniddinоv hayot faoliyati xavfsizligi

Xavfsizlikni ta’minlash uslublari
. Xavfsizlikni ta’minlovchi 
uslublarni o’rganishdan oldin ishchi zona va xavf zonasi kabi 
iboralarga tushuncha beramiz. Mehnat jarаyoni davrida ishchi 
turadigan yoki harakat qiladigan joy, ishchi zona -
gomosfera
deb 
ataladi. 
Doimiy yoki davriy ravishda xavf sodir bo’ladigan zona - 
noksosfera deb ataladi.
14-jаdvаl
Mehnat jarаyoni davrida xavfsizlikni ta’minlash uslublari 
1 gomosfera va noksosferani fazoviy va (yoki) vaqt 
bo’yicha ajratishga asoslangan uslub. Bu asosan 
distantsion 
boshqarish, 
avtomatlashtirish, 
robotlashtirish va boshqa tashkiliy tadbirlar orqali 
amalga oshiriladi 
2 xavfni 
bartaraf 
etish 
orqali 
noksosferani 
me’yorlashtirish uslubi. Bunga insonni shovqin, gazlar, 
changlar ta’siridan himoya qilishga qaratilgan tadbirlar 
majmui va jamoa himoya vositalari kiradi 
3 ma’lum muhitda insonni himoyalash darajasini 

---

107 
oshirishga qaratilgan usullar va vositalar majmui. Bu 
uslub ishchilarni xavfsizlik texnikasi bo’yicha o’qitish, 
SHHV dan foydalanish, psixologik ta’sir etish va 
boshqa shu kabi tadbirlar orqali amalga oshiriladi 
Xavfsizlikni ta’minlovchi vositalar
– bu xavfsizlik prinsiplari va 
uslublarini amalga oshirishdagi konstruktiv, tashkiliy va material 
mujassamlikdir. 
Prinsip, uslub va vosita – bu xavfsizlikni ta’minlovchi mantiqiy 
bosqichdir. Ularni tanlash faoliyatning aniq shart-sharoitlariga, xavf 
darajasiga, iqtisodiy ko’rsatkichlarga va shu kabi bir qancha 
mezonlarga bog’lik bo’ladi. 
Xavfsizlikni ta’minlovchi vositalar jamoa himoya vositalari 
(JHV) va shaxsiy himoya vositalariga (SHHV) bo’linadi. O’z o’rnida 
JHV va SHHVlar ham xavfning xarakteri, amalga oshish tartibi, 
ishlatilish sohasi va shu kabi ko’rsatkichlarga bog’liq holda bir necha 
guruhlarga bo’linadi.