O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi o. T. Hasanova, V. V. Zаyniddinоv hayot faoliyati xavfsizligi

Suv toshqinlardan himoyalanish
. 
Suv toshqini
dеb dаryo, ko’l, 
xоvuzlаrdаgi suv sathining kеskin ko’tаrilishi nаtijаsidа mа’lum 
mаydоnlаrdаgi еrlаrni suv tаgidа qolishigа аytilаdi. 
O’zbekiston 
Respublikasi 
hududida 
suv 
toshqinlari 
Respublikamiz hududida tashkil qilingan suv omborlaridan biror bir 
ko’ngilsiz voqea sababi bilan damba va boshqa suv to’siqlarining 
buzilib ketishi natijasida bu suv omboridan pastroq hududlarning 
hammasida suv toshqini xavfi paydo bo’ladi. Bunday suv omborlari 

---

324 
sug’oriladigan hududlarning hammasida tashkil qilinganligi sababli 
bu xavf hamma viloyatlar hududlarida ham mavjud. Respublikamiz 
hududining ko’pgina qismini tog’li rаyonlar tashkil qiladi: Toshkent, 
Farg’ona vodiysi viloyatlarining bir qancha tumanlari, Surxondaryo 
va Qashqadaryo tumanlarini ko’rsatish mumkin. Bu hududlarda 
bahor faslida bo’ladigan yog’ingarchilik vaqtida do’l va sellar bo’lib 
turadi.
Bu viloyatlarning deyarli hammasida vodiy tomonga oqadigan 
daryo 
va 
soylarning 
hammasi 
muhofaza 
vositalari 
bilan 
ta’minlangan. SHunday bo’lishiga qaramay ba’zi bir tumanlarda 
hisobga olinmagan hodisalar bo’lib turadi.
O’ uyini va mulkini saqlash maqsadida evakuatsiyadan oldin 
quyidagi ishlarni bajarish lozim
: gaz, elektr va suv tarmoqlarni 
o’chirish; isitish tizimini o’chirish; binoning yuqori qavatiga 
qimmatbaho buyumlarni olib chiqish; birinchi qavatdagi oyna va 
eshiklarni taxta bilan qoqib chiqish. 
Evakuatsiya haqida habar olgandan so’ng, o’zi bilan quyidagi 
narsa va buyumlarni olish kerak
: hujjatlar; pul va qimmatbaho 
buyumlarni; dori-darmon; ustki va oyoq kiyimni; uch kunga etadigan 
oziq-ovqat zahirasini. 
Suv toshqinlari vaqtida qutqaruvchilarning asosiy vazifasi: 
еrdan 
chiqib 
ketishga 
ulgurmagan 
odamlarni 
qutqarish; 
moddiy 
boyliklarning iloji boricha kam zararlanishini ta’minlash; vaqtincha 
dambalar qurish; xalq xo’jaligi obеktlarini va moddiy boyliklarni 
saqlab qolish chora-tadbirlarini ishga solish. 
Undan keyingi ishlar bizdagi suv omborlarida saqlanayotgan suv 
cheksiz bo’lmaganligi sababli u tez orada kamaya boshlaydi.
Binolarni butunlay buzilib vayron bo’lib ketmasligini ta’minlashga 
qaratilgan injener-texnik ishlari: 
-
buzilmagan binolarning turg’unligini ta’minlashga qaratilgan 
ishlar; 
-
erto’la va pastki qavatlarda yig’ilib qolgan suvlarni nasoslar va 
boshqa yordamchi vositalar yordamida chiqarib yuborish; 
-
shu joylarda bo’lgan ba’zi bir moddiy boyliklarni xavfsiz 
joylarga ko’chirish; 
-
ko’chirilgan aholini vaqtincha yashash joylari bilan ta’minlash; 

---

325 
-
toshqin bo’lgan hudud kommunikatsiyalarini tiklash ishlarini 
bajarish.