O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti Maxsus sirtqi bo‘lim

Ushbu maqolani ham o‘qing:  Insultdan saqlaning!
Alaliya kasalligi tasnifi

Uzoq yillar davomida alaliya kasalligining klassifikatsiyasi uning kelib chiqish mexanizmi, darajasidan qat’iy nazar bir xil turda bo‘lgan. Hozirgi kunga kelib logopedlar alaliyaning V.A.Kovshikov bo‘yicha klassifikatsiyasidan foydalanadilar:

• 
  Ekspressiv (motorika bilan bog‘liq) alaliya;
  
• 
  Impressiv (sensorika bilan bog‘liq) alaliya;
  
• 
  Aralash (sensomotor yoki motosensor) alaliya.
  

Motorika bilan bog‘liq alaliya miya bosh miya mag‘iz qismining erta davrlardagi organik shikastlanishlari natijasida gapirish analizatorida buzilishlar paydo bo‘lishidan kelib chiqadi. Bu holatda bola o‘zgalar so‘zini tushunadi, lekin o‘zi gapira olmaydi. Zararlangan sohaga qarab: afferent motorika va efferent motorika bilan bog‘liq alaliyalar farqlanadi. Afferent motorika bilan bog‘liq alaliyada zararlanishlar markaziy qismlarda kuzatiladi (chap yarim sharning pastki TEMENNIX otdelov) va efferent motorika bilan bog‘liq alaliyada esa markaz osti qismida zararlanishlar kelib chiqadi (Brok markazi, peshona qismining orqa uchdan bir qismida).

Sensorika bilan bog‘liq alaliyada po‘stloq osti (mag‘iz) gapirish-eshitish markazida (analizatorida) zararlanish bo‘ladi (Vernika markazi, chakka sohasining orqa uchdan bir qismida). Bu holatda markaziy eshituv va gapirish hujayralari zararlanib, bola tovushlarni analiz va sintez qila olmaydi. Bolaning eshitish qobiliyati saqlangan bo‘lsada, so‘zlarni tushunmaydi.
2 – topshiriq: Mustaqil o‘rganish uchun test topshiriqlari. Test savollariga javob bering.

1. O‘qilgan so‘zga mos rasm topa olmaslik, o‘qilgan matn yuzasidan savollarga javob bera olmaslik disleksiyaning qaysi turida kuzatiladi?