O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti Maxsus sirtqi bo‘lim



Download 7,91 Mb.
bet4/10
Sana19.09.2021
Hajmi7,91 Mb.
#179359
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
30146 answer логопедия-28.

1 – topshiriq. Berilgan savollarga yozma tarzda javob tayyorlang.

  1. Rinolaliyada lab va tanglay yoriqliklari tavsifi

Rinolaliya (yunoncha rinos - burun, lalia - nutq) - bu nutq apparati anatomik va fiziologik nuqsonlari tufayli ovoz va tovush talaffuzining tembrini buzish.

O'zining namoyon bo'lishida rinolaliya dislaliyadan ovozning o'zgargan nazalizatsiyalangan (lotin tilidan paziz - burun) tembri borligidan farq qiladi.

Rinolaliya bilan tovushlarni artikulyatsiya qilish, fonatsiya normadan sezilarli darajada farq qiladi. Oddiy fonatsiya bilan, burun tovushlaridan tashqari, barcha nutq tovushlarini talaffuz qilish paytida odam nazofarengeal va burun bo'shlig'ini faringeal va og'iz bo'shlig'idan ajratib turadi. Ushbu bo'shliqlar yumshoq tanglay mushaklari, lateral va orqa tomoq devorlarining qisqarishi natijasida hosil bo'lgan palatal-faringeal yopilish bilan ajralib turadi. Fonatsiya paytida yumshoq tanglayning harakatlanishi bilan bir vaqtda orqa tomoq devorining qalinlashishi (Passavant rulosi) paydo bo'ladi, bu yumshoq tanglay orqa yuzasining orqa tomoq devori bilan aloqa qilishiga yordam beradi.

Nutq paytida yumshoq tanglay doimiy ravishda pastga tushadi va gapirilgan tovushlarga va nutq tezligiga qarab har xil balandliklarga ko'tariladi. Palatin-faringeal yopilishining kuchi talaffuz qilingan tovushlarga bog'liq. Undoshlarga qaraganda unlilar uchun kamroq. Eng zaif palatal-faringeal yopilish "b" undoshi bilan, eng kuchlisi - "c" bilan kuzatiladi, odatda "a" ga nisbatan 6-7 marta kuchliroq. Burun tovushlari m, m ", n, n" normal talaffuzi bilan havo oqimi burun rezonatori oralig'iga erkin kirib boradi.




Palatin-faringeal yopilish disfunktsiyasining xususiyatiga qarab, rinolaliyaning turli shakllari ajratiladi.

Rinolaliyaning shakllari va tovush talaffuzining xususiyatlari

Ochiq rinolaliya

Rinolaliyaning ochiq shakli bilan og'zaki tovushlar burunni oladi. "Va" va "y" unli tovushlari tembridagi eng sezilarli o'zgarishlar, bular artikulyatsiya paytida og'iz bo'shlig'i eng toraygan. "A" unlisi eng kichik burun soyasiga ega, chunki uni talaffuz qilishda og'iz keng ochiladi.


  1. Disleksiya tasnifi va turlari

Disleksiya bu kasallik bo'lib, unga ko'ra bola o'qishni o'rganishda qiyinchiliklarga duch keladi va uning umumiy rivojlanish darajasiga ko'ra taxmin qilishdan ko'ra jiddiyroqdir. Agar muammoni bolaga yangi ko'zoynak sotib olish orqali bartaraf etish mumkin bo'lsa, unda bu disleksiya emas. Agar muammoni bolani diqqat etishmovchiligining giperaktivligi (DEHB) yoki hissiy buzilishdan xalos qilish orqali hal qilish mumkin bo'lsa, unda bu ham disleksiyani anglatmaydi.

Disleksiyasi bo'lgan ba'zi bolalar yozish paytida xatlarni almashtirishadi yoki o'qish paytida ko'zlari juda charchaganidan shikoyat qilishadi. Ushbu muammolar uning sababi emas, balki disleksiyaning natijasidir. Bolalarda xuddi shunday hodisalar ko'pincha disleksiyasiz kuzatiladi. 7-8 yoshgacha bo'lgan ko'plab bolalar harflarni qayta tartiblashadi - va bu mutlaqo normaldir.

O'qishda nogironlikning boshqa turlari. Bolada muvaffaqiyatli o'qish uchun zarur bo'lgan u yoki bu qobiliyat bo'lmasligi mumkin. Quyida qobiliyatlar va ular yo'q bo'lganda kuzatiladigan oqibatlarning qisqacha ro'yxati keltirilgan.



  • O'qish. Bolalar yozilgan belgilarni (harflar yoki harflar guruhlari) tegishli tovushlarga aylantirishi va keyin ularni o'zlari biladigan so'zlarga qo'shishlari kerak. Tovush bilan ishlay olmaslik disleksiyaning ko'pgina holatlarining asosidir.

  • Xat. Bolalar xatlarni ularning turini o'ylamasdan avtomatik ravishda yozishlari kerak. Agar bola har bir harfni to'xtatish va o'ylashiga to'g'ri kelsa, yozish tezligi sezilarli darajada pasayadi va yozuv barqaror bo'lmaydi. Bolada yozma ishni bajarish uchun vaqt bo'lmaydi.


  • Download 7,91 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish