12
нормальный нравственный характер.
Взятые отдельно, они приводят к
нездоровой односторонности. Так,
благочестие (
тақво
)
без любви и аскезы
— это ложная, нездоровая лжедуховность, ханжество; не святость, а
святошество, пустосвятство.
Любовь к человеку
(
меҳр
) без любви к Богу
вырождается в односторонний гуманизм, в человекоугодничество, в
человекобожество (обожание — не обожение! — человека).
Аскеза
(
риёзат
)без
любви и смирения, умерщвление плоти без любви к Богу и
человеку создает тип, который Соловьев называет «святой сатана»... [В.Ф.
Марцинковский. В.С.Соловьев и Евангелие. — «Свет на Востоке».с.16]. ,
Vladimir
Solovyov
(1853-1900)
yozadi:
“Taqvo,
hamdardlik,
Riyozat(askeza) – ushbu tuyg’ular sog’lom ma’naviy insonning asosini tashkil
qiladi”. Ushbu 3 ta xususiyat bir-biridan ajralmgan, bir-birini to’ldirib mo’tadil fe’l
atvorni yuzaga keltiradi. Bular alohida ko’rinishda bo’lsa nosog’lom
biryoqlamalikni hosil qiladi. Demak muhabbat va
riyozatsiz taqvodorlik - bu
yolg’on, nosog’lom yolg’on ma’naviyat. Hudosizlikni yuzaga keltiradi. Hudoga
bo’lgan muhabbatsiz, insonga mehr berib bo’lmaydi, bu biryoqlama insonparvarlik
bo’lib qoladi, ya’ni inson manmanligi uning menligi, lekin insonning Hudoga
bog’liqligi ham haqiqat. Muhabbatsiz riyozat – ko’zboyamachilik, Hudoni
sevmasdan hosil bo’lgan muhabbat mevalarini Solovyov “ilohiy shayton” deb
ataydi
11
.
“Ruh, ko’ngil va badan yakdilligi” inson ma’naviyatining asosiy tengligi va
tabiiyligini
tashkil qiladi
12
, bular gunohsiz Iso payg’ambarda mujassam, deb
ta’kidlaydi Solovyov. Shu o’rinda ma’naviyatning tarkibiga go’zal aforizm
ko’rsatiladi, ya’ni haqiqiy ma’naviyat – ilmdan iborat, haqiqiy ilm ma’naviyatdan
iborat.
Ma’naviyatni yaxshi o’rganmagan inson, tajribasizligi, ma’naviyatsizligi
orqali “tartibsiz” sun’iy ma’naviyat bilan to’qnashadi. Sun’iy ma’naviyat
haqiqiy
ma’naviyat bilan qarama qarshilikda ma’lum bo’ladi.
11
В.Ф. Марцинковский. В.С.Соловьев и Евангелие. — «Свет на Востоке».с.16
12
Fee 5.23
13
Islom haqidagi barcha fikrlari - Хазрат Инайят Хан. Мистицизм звука.
(Сборник). — kitobiga asoslangan. Masalan,
“Древнее мистическое движение внутри мусульманства — суфизм
утверждает, что музыка «является способом приведения себя в состояние
божественного восторга, способом отказа от двойственности, приближения к
Богу...» . Учителя суфизма (муршиды) учат, что высшей степени духовного
совершенства можно
достичь только с их помощью, окунаясь в море
специальной музыкальной атмосферы”.
13
,,Sharq” deganda induizm, buddizm, islom, konfutsiylik, daosizm –
barchasini
aralashtirib yuboradi, muallifga baribir, o’zaro farqlash yo’q.
“апологеты Востока”, “Восточная психологическая наука, называемая
мантра-йогой”.
Do'stlaringiz bilan baham: