O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti shahrisabz filiali

 
Mavzu bayoni: 
SHOK HOLATI. EZILISh SINDROMI 
Shok, odatda, keng ko`lamdagi ichki yoki tashqi qon ketishi natijasida sodir bo`ladi, 
chunki bu aylanayotgan qon miqdori kamayishiga olib keladi, natijada hayotiy muhim 
organlarga kislorod yetib borishi kamayadi. Organizmdagi suyuqlikni boshqacha yo`qotish, 
masalan, ich ketishi, qayt qilish yoki keng ko`lamda kuyish ham shokka olib keladi. Shok hayot 
uchun xavfli holat bo`lib, o`limga ham sabab bo`lishi mumkin. 
Shokning belgilari va alomatlari 
Shokda qattiq, ichki yoki tashqi qon ketishida kuzatiladigan belgi va alomatlar, ya'ni 
terining rangparligi, sovib ketishi va nam bo`lib qolishi, behollik, bezovtalik, og’iz qurishi, 
tashnalik, nafas olish tezlashishi, miyaning chalg’ishi, hushsizlik kuzatiladi. 
Jabrlanuvchiga birinchi yordam ko`rsatish uchun shokni keltirib chiqargan sababni bilish 
yoki qon ketishini ko`rish shart emas. 
Shokda birinchi yordam ko`rsatish 
Har qanday vaziyatda ham birinchi yordam ko`rsatishning asosiy qoidalariga rioya 
qilinadi. Ya'ni: 
1. Jabrlanuvchining normal tana haroratini saqlash uchun uning ustiga ko`rpa yoki palto yopib, 
undan yotishni iltimos qilinadi (boshi tanasi bilan bir tekislikda joylashgan bo`lishi kerak). 
2. Hayotiy muhim organlarga qon oqimini yaxshilash uchun oyog’ini tanadan 30 sm yuqoriga 
ko`tariladi. Agar boshi, bo`yni, umurtqa pog’onasi, soni yoki boldiri shikastlangan bo`lishi 
mumkin bo`lsa, yurak xuruji, insultdan shubha bo`lsa, u holda bemorning oyog’ini ko`tarmaslik 
kerak. 
3. Shokni keltirib chiqargan sababni, masalan, tashqi qon ketishini bartaraf etishga harakat 
qilinadi. 
Jabrlanuvchiga tasalli beriladi. 
Jabrlanuvchiga hech narsa ichirilmaydi (agar jabrlanuvchi tashnalikni his etayotgan bo`lsa, labini 
suv bilan qo`llab turish mumkin). 

---

197 
Ezilgan jarohat katta va og’ir buyum bilan shikast yetkazish natijasida yuzaga keladi. 
Bunda jabrlanuvchining yumshoq va suyak to`qimalari zararlanishi, shuningdek, oyoq-qo`l yoki 
tanani ezilishi natijasida yuzaga keladigan buzilishlar kuzatiladi. Jabrlanuvchi imorat vayronalari 
ostida qolgan bo`lsa, uzoq vaqt bosilib yotish ham muskul to`qimasi zararlanishiga hamda 
jarohatlangan joydan toksin (zaqar)lar ajralishiga olib keladi. Bu ezilish sindromi 
“krashsindrom” ham deyiladi. Jabrlanuvchi vayrona ostidan qutqarib olingach, bu toksinlar qon 
aylanishi sistemasiga tushib, keyingi asoratlarni, masalan, buyrak yetishmovchiligini keltirib 
chiqarishi mumkin. 
Ko`plab sabablar ezilgan jarohatni keltirib chiqarishi mumkin. Masalan, yer qimirlashi, 
bino qulashi, avariya va boshqa hodisalar.